Rodzicom przysługuje odszkodowanie w przypadku niewywiązana się przez gminę z obowiązku wyznaczenia miejsca realizacji wychowania przedszkolnego.

Gminy będą musiały zapewnić trzylatkom miejsce realizacji wychowania przedszkolnego. Taki obowiązek, który będą realizować od 1 września 2017 r., nałożyła na nich nowelizacja ustawy o systemie oświaty z 29 grudnia 2015 r. (DzU z 2016 r., poz. 35) .

Jej przepisy przyznają bowiem dzieciom w wieku trzech lat prawo do korzystania z wychowania przedszkolnego w przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego, przy jednoczesnym nałożeniu na gminy obowiązku zapewnienia miejsca realizacji wychowania przedszkolnego każdemu dziecku we wspomnianym wieku.

Takie placówki dla dzieci od trzech do sześciu lat, mogą być tworzone zarówno w formie przedszkoli, jak i oddziałów przedszkolnych oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.

A co w sytuacji, gdy jednak dziecko trzyletnie nie zostało przyjęte do wspomnianej placówki? Rodzic takiego malucha powinien złożyć pisemny wniosek do dyrektora przedszkola o przyjęcie dziecka, powołując się na obowiązek ustawowy w zakresie zapewnienia przez gminę miejsca w przedszkolu. Dyrektor jest zobowiązany do udzielania pisemnej odpowiedzi w ciągu miesiąca. Warto także wniosek o przyjęcie dziecka do przedszkola złożyć również do Urzędu Gminy – na wypadek, gdyby przedszkole uznało, że jest niewłaściwym adresatem wniosku np. z uwagi na inne zameldowanie rodziców. W przypadku odpowiedzi odmownej wydanej w formie decyzji administracyjnej, stronie przysługuje prawo wniesienia odwołania do samorządowego kolegium odwoławczego lub innego organu II instancji, o którym to uprawnieniu rodzice zostaną pisemnie poinformowani w treści odmownej decyzji o przyjęciu dziecka do przedszkola. Od decyzji samorządowego kolegium odwoławczego przysługuje również skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, jeżeli decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego byłaby również niekorzystna dla rodzica.

Sądowy zwrot kosztów

Niezależnie od powyższego, jeżeli gmina nie realizuje ustawowego zobowiązania do zapewnienia miejsca realizacji wychowania przedszkolnego, rodzice mogą wystąpić na drogę postępowania sądowego o zwrot poniesionych z tego tytułu kosztów.

Oczywiście, aby takie odszkodowanie zostało zasądzone, rodzice muszą przedstawić na etapie sądowym dokument potwierdzający odmowę przyjęcia ich dziecka do przedszkola. Stosowne odszkodowanie przysługuje także w innym przypadku, a mianowicie wówczas, gdy z powodu nieprzyjęcia ich pociechy do przedszkola jedno z rodziców zrezygnowało z pracy. Trzeba okazać zaświadczenie od pracodawcy o rozwiązaniu z tego tytułu stosunku pracy bądź umowy cywilnoprawnej. Rodzice, którzy z powodu braku miejsc w państwowym przedszkolu, zmuszeni byli zapewnić dziecku płatną opiekę, tj. zatrudnili opiekunkę dla pociechy albo opłacili czesne w prywatnej placówce, aby otrzymać wspomniane wyżej odszkodowanie, muszą udokumentować wydatki z tego tytułu, tj. posiadać umowy i faktury (rachunki) potwierdzające wysokość poniesionych kosztów.

O odszkodowanie mogą się też starać, kiedy na własny koszt odwożą dziecko do dziadków, prywatnych placówek w oparciu o tzw. kilometrówki.

Kwestią sporną może się okazać, sytuacja, w której dziecko otrzymało miejsce w przedszkolu, jednakże w placówce odległej znacznie od miejsca zamieszkania, choć na terenie właściwej gminy.

Publiczne prawo podmiotowe

Obowiązek ustawowy zapewnienia miejsca przez gminę w przedszkolu, w odniesieniu do rodzica trzylatka, należy kwalifikować jako tzw. publiczne prawo podmiotowe. Naruszenie tego prawa prowadzi do powstania pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej gminy na podstawie artykułów 415 oraz 417 § 1 kodeksu cywilnego.

Rodzice nie pozostają zatem bezbronni wobec niewywiązania się przez gminę z obowiązku zapewnienia miejsca realizacji wychowania przedszkolnego. Mogą skorzystać z drogi administracyjnej lub cywilnej. Mogą wszcząć jednocześnie postępowanie administracyjne i cywilne.

Łukasz Kwiecień jest adwokatem z Fundacji Lex Specialis