Nietypowy świdermajer. Centrum Architektury Drewnianej

W Otwocku zabytkowa willa „U Dziadka” została siedzibą Centrum Architektury Drewnianej, działającego pod patronatem Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Budynek czeka jeszcze remont, ale Centrum już działa.

Publikacja: 05.05.2021 08:45

Nietypowy świdermajer. Centrum Architektury Drewnianej

Foto: Materiały Prasowe/NID/fot. Paweł Kobek

Willa zbudowana została w latach 20. XX wieku jako pensjonat dla letników. Jest przykładem rzadko stosowanego w architekturze drewnianej modernizmu, co wyróżnia ją na tle otwockiej zabudowy, popularnie zwanej świdermajerami. Kubiczna bryła budynku ma zwartą formę, ozdobioną ryzalitami i werandami.

Po wojnie mieściło się w niej przez wiele lat Ognisko Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy „Świder”. Inicjatorem powstania towarzystwa był wybitny pedagog Kazimierz Lisiecki „Dziadek”, który stworzył sieć tego typu placówek w całej Polsce (pierwszą w Warszawie założył jeszcze w latach międzywojennych). Chciał, żeby ogniska miały charakter domu rodzinnego. Jak pisał „..wiedziałem, rozumiałem, czułem, że to nie może być zamknięta bursa, ani dobroczynny przytułek. /…/ Wiedziałem, że to musi być Dom. Normalny, dobry dom. Gdzie każdy jest dobry i ważny, i w którym dla każdego, któremu na tym domu zależy, jest miejsce…”

Na początku lat 50. Kazimierz Lisiecki zatrudnił m.in. w otwockim Ognisku nauczycielkę Marię Pilecką, żonę rotmistrza Witolda Pileckiego – żołnierza Wojska Polskiego i Państwa Podziemnego, zamordowanego po wojnie w więzieniu mokotowskim przez Urząd Bezpieczeństwa.

Drewniana willa w 2013 była już w tak złym stanie, że Towarzystwo Przyjaciół Dzieci musiało ją opuścić (działa obecnie w sąsiedniej willi Agatka).

Przez kilka lat budynek stał opustoszały. A w 2017 roku został wpisany do rejestru zabytków województwa mazowieckiego.
- Narodowy Instytut Dziedzictwa kupił willę w 2019 roku - mówi „Rzeczpospolitej” Agnieszka Gajc, kierowniczka Specjalistycznej Pracowni Terenowej „Centrum Architektury Drewnianej” w Otwocku. - Pomysł utworzenia w niej Centrum uważamy za formę kontynuacji myśli i działalności społecznej.

W tym roku będzie prowadzona dokumentacja konserwatorska obiektu, a jego remont ruszy w przyszłym roku i potrwa zapewne do końca 1922 roku. - Chcemy ten remont przeprowadzić w sposób modelowy, czyli z maksymalnym zachowaniem substancji zabytkowej, a przy drewnie zajmuje to sporo czasu. Dopóki remont się nie skończy, będziemy prowadzić działalność poza siedzibą, Pierwszym przedsięwzięciem CAD było kwietniowe webinarium on-line „Architektura drewniana od deski do deski. Teoria i praktyka”. Kolejne zamierzamy organizować w różnych miejscach Polski w zaprzyjaźnionych instytucjach - wyjaśnia Agnieszka Gajc.

Materiały Prasowe/NID/fot. Paweł Kobek

Celem CAD jest współpraca z całą Polską. Centrum chce sprofilować swoje działania, uwzględniając regionalną specyfikę architektury drewnianej. Ma zamiar uruchomić w całym kraju punkty poradnictwa dla właścicieli, którzy remontują tego typu obiekty. Wspierać osoby, które kupują stary, opuszczony budynek i stają przed problemami, jak go wyremontować, konserwować i przywrócić do użytkowania. Centrum zamierza też prowadzić wyjazdowe praktyczne warsztaty w regionach, przystosowane do różnorodności miejscowych konstrukcji i specyfiki drewnianej architektury.

Zamierza również prowadzić działalność popularyzatorską i wydawać poradniki skierowane do szerokiego grona odbiorców: właścicieli, opiekunów, zarządców budynków drewnianych.

A podczas wycieczki weekendowej warto odkryć całe „zagłębie świdermajerów” na linii otwockiej, gdzie ponad 150 obiektów drewnianych z Otwocka, Świdra, Józefowa, Wawra trafiło do wojewódzkiej ewidencji zabytków.

Willa zbudowana została w latach 20. XX wieku jako pensjonat dla letników. Jest przykładem rzadko stosowanego w architekturze drewnianej modernizmu, co wyróżnia ją na tle otwockiej zabudowy, popularnie zwanej świdermajerami. Kubiczna bryła budynku ma zwartą formę, ozdobioną ryzalitami i werandami.

Po wojnie mieściło się w niej przez wiele lat Ognisko Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy „Świder”. Inicjatorem powstania towarzystwa był wybitny pedagog Kazimierz Lisiecki „Dziadek”, który stworzył sieć tego typu placówek w całej Polsce (pierwszą w Warszawie założył jeszcze w latach międzywojennych). Chciał, żeby ogniska miały charakter domu rodzinnego. Jak pisał „..wiedziałem, rozumiałem, czułem, że to nie może być zamknięta bursa, ani dobroczynny przytułek. /…/ Wiedziałem, że to musi być Dom. Normalny, dobry dom. Gdzie każdy jest dobry i ważny, i w którym dla każdego, któremu na tym domu zależy, jest miejsce…”

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Muzeum Narodowe w Krakowie otwiera jutro wystawę „Złote runo – sztuka Gruzji”
Kultura
Muzeum Historii Polski: Pokaz skarbów z Villa Regia - rezydencji Władysława IV
Architektura
W Krakowie rozpoczęło się 8. Międzynarodowe Biennale Architektury Wnętrz
radio
Lech Janerka zaśpiewa w odzyskanej Trójce na 62-lecie programu
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Kultura
Zmarł Leszek Długosz