Definicję pojęcia „strona" zawarto w art. 28 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.). Zgodnie z tym przepisem stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Interes prawny w postępowaniu administracyjnym musi być: osobisty, własny, indywidualny, konkretny, aktualny i dający się obiektywnie stwierdzić. Nie można uzasadniać go przewidywanymi zdarzeniami, które mogą nastąpić w przyszłości (por. m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 27 czerwca 2019 r., II SA/Bk 244/19, LEX nr 2699707).
Przykład
Załóżmy, że organ ma wątpliwości co do tego, czy osobie żądającej wszczęcia postępowania przysługuje status strony. Powinien zwrócić się do tej osoby o wyjaśnienia. W orzecznictwie podkreśla się, że tylko przepisy prawa materialnego, stanowiąc podstawę interesu prawnego, stwarzają danej osobie legitymację procesową strony oraz że ta osoba – zgłaszając żądanie wszczęcia postępowania – powinna wykazać swój interes prawny (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 grudnia 1999 r., IV SA 1610/97, LEX nr 48736). Należy jednak pamiętać, że niewskazanie przez osobę żądającą wszczęcia postępowania właściwego przepisu prawa nie oznacza, że nie legitymuje się ona interesem prawnym (por. wyrok NSA z 3 lutego 2011 r., II OSK 206/10, LEX nr 786768). Postępowanie administracyjne ma zapewnić ochronę interesów prawnych stron. Wątpliwości na temat legitymacji danej osoby do udziału w postępowaniu w charakterze strony trzeba więc rozstrzygać na jej korzyść (por. np. wyrok NSA z 29 września 2010 r., II OSK 1481/09, LEX nr 668544). W wyroku NSA z 18 maja 2016 r. (II OSK 2177/14, LEX nr 2108460) podkreślono, że w przypadku, gdy brak interesu prawnego osoby żądającej wszczęcia postępowania nie jest oczywisty i wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, organ nie powinien odmawiać wszczęcia postępowania, ale powinien kontynuować je i w jego trakcie ustalić status prawny tej osoby.
Czytaj także: Przedawnienie tylko na zarzut strony
W myśl art. 10 § 1 k.p.a. zasadą jest, że organ musi zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania. Wiąże się z tym m.in. obowiązek organu zawiadomienia wszystkich stron o wszczęciu postępowania (art. 61 § 4 k.p.a.), prawo stron do inicjatywy dowodowej (por. art. 78 k.p.a.), wymóg zawiadamiania stron o planowanym terminie i miejscu przeprowadzania dowodów (por. art. 79 k.p.a.), a także wymóg umożliwienia stronie wypowiedzenia się co do zebranego materiału dowodowego przed rozstrzygnięciem sprawy (por. m.in. art. 81 k.p.a.). Na każdym etapie postępowania organ powinien czuwać nad tym, aby w postępowaniu brały udział wszystkie podmioty będące stronami (por. np. wyrok NSA z 2 czerwca 2009 r., II OSK 908/08, LEX nr 561990).
