Czy każda podległość służbowa między rodziną jest zakazana

- Ustawa o pracownikach samorządowych zakazuje zatrudniania w jednostkach samorządowych m.in. małżonków oraz osób pozostających ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, jeżeli powstałby między tymi nimi stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Co to znaczy?

Przepis art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych wprowadzając wskazany w pytaniu zakaz nie tłumaczy, co to jest podległość bezpośrednia. Wyjaśnienie tego pojęcia znajdziemy jednak w odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji (MAC) na interpelację posła M. Wydrzyńskiego w sprawie stosunku podległości służbowej w samorządzie lokalnym i jednostce podległej samorządowej (SPS-023-25324/14).

W odpowiedzi tej wskazano, że podległość służbowa wyraża się zależnością pomiędzy przełożonym i podwładnym, najczęściej przejawia się to w kompetencji przełożonego do kierowania pracą podwładnego pracownika i w obowiązku podporządkowania się tym kompetencjom swego przełożonego. O bezpośredniej podległości można powiedzieć, gdy w ramach zwierzchnictwa i podległości nie będzie ogniw pośrednich. Innymi słowy, gdy pomiędzy pracownikami nie będzie żadnego pośredniego szczebla organizacyjnego (stanowiska służbowego). Bezpośrednim przełożonym pracownika samorządowego jest zatem osoba, której pracownik podlega bezpośrednio na podstawie schematu zawartego w regulaminie organizacyjnym danej jednostki samorządu terytorialnego. Bezpośrednia podległość „istnieje także wtedy, gdy kierownik urzędu (przełożony) rozstrzyga o zakresie czynności podwładnego" (por. wyrok NSA w Warszawie z 18 grudnia 1991 r., II SA 1042/91).

Podkreślić też trzeba, na co zresztą zwrócono uwagę w odpowiedzi MAC, że cytowany na wstępie przepis (art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych) znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy osoby pozostające np. w stosunku małżeństwa objęte są pragmatyką samorządową, tzn. ich stosunek pracy został nawiązany na podstawie przepisów ustawy o pracownikach samorządowych i wydanych na podstawie tej ustawy przepisów wykonawczych.

podstawa prawna: art. 26 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 902 ze zm.)

Czy ustanie przysposobienia usuwa zakaz

- Przepisy ustawy o pracownikach samorządowych jak również ustawy o służbie cywilnej zakazują zatrudniania osób pozostających ze sobą w stosunku przysposobienia, jeśli w jego wyniku powstałaby między nimi podległość służbowa. Czy dotyczy to każdego przysposobienia? A co w przypadku jego rozwiązania, czy w takiej sytuacji zakaz ten nadal obowiązuje?

Zgodnie z art. 121 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej kro) przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. Jednocześnie ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego.

Przysposobienie może być pełne i niepełne. Jego rodzaj z punktu widzenia omawianego zakazu nie ma jednak żadnego znaczenia. Znaczenie ma natomiast rozwiązanie przysposobienia. Jest to możliwe na podstawie art. 125 § 1 kro. Zgodnie z tym przepisem, z ważnych powodów zarówno przysposobiony, jak i przysposabiający mogą żądać rozwiązania stosunku przysposobienia przez sąd. Przy czym z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają jego skutki (art. 126 § 1 kro). Rozwiązanie przysposobienia oznacza, więc koniec zakazu zatrudniania osób pozostających uprzednio w stosunku przysposobienia.

Warto wspomnieć, że trochę inaczej wygląda sytuacja w przypadku stosunku powinowactwa, czyli specyficznej więzi prawnej łączącej jednego małżonka z krewnymi drugiego małżonka, np. męża z siostrą żony. Bo choć rozwód oznacza rozwiązanie małżeństwa (co umożliwia zatrudnienie w urzędzie byłych małżonków tak osób sobie zupełnie sobie obcych), nie oznacza jednak ustania powinowactwa (art. 618 kro). A zatem ustanie małżeństwa nie pozwala na zatrudnienie w urzędzie osób spowinowaconych w pierwszym stopniu na skutek jego wcześniejszego zawarcia. —Małgorzata Jankowska

podstawa prawna: art. art. 79 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

podstawa prawna: art. 79 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)