Mimo pandemii najlepsi nie odpuszczają

W XVII Rankingu „Bezpieczny szpital 2020" przygotowanym przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia (CMJ) we współpracy z „Rzeczpospolitą" na najwyższym podium znalazł się Szpital Specjalistyczny Pro-Familia w Rzeszowie. W ubiegłym roku placówka ta zajęła drugie miejsce, a rok wcześniej także pierwsze. W tym roku szpital ten uzyskał 896,72 pkt.

Czytaj także: Ranking „Bezpieczny szpital 2020”

Rzeszowski szpital o 6,64 pkt wyprzedził ubiegłorocznego zwycięzcę rankingu Centrum Onkologii im. prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy (890,08). Na trzecim miejscu uplasowało się Pleszewskie Centrum Medyczne w Pleszewie z 868,74 pkt, które w porównaniu z ubiegłorocznym rankingiem awansowało o dwa oczka w górę.

Zarządzanie, opieka, jakość

Ranking „Bezpieczny szpital" oparty jest o badanie ankietowe dotyczące jakości świadczeń medycznych w placówkach opieki zdrowotnej. W badaniu uczestniczą te szpitale, które dobrowolnie chcą skonfrontować swoje funkcjonowanie z innymi placówkami. Badania przeprowadzone były w tym roku, ale oceniono rok poprzedni – 2019.

Jak podkreśla CMJ, w tym roku przeprowadzenie badania było niezwykle trudne z uwagi na obciążenie pracą placówek i personelu. Jednak 182 placówki zdecydowało się ankietę odesłać, w tym 155 szpitali akredytowanych przez ministra zdrowia.

W ankiecie znalazły się pytania dotyczące całości funkcjonowania szpitali. Zapytano zarówno o infrastrukturę, kluczowe procesy mające wpływ na bezpieczeństwo pacjentów, jak i o dostępność personelu czy w końcu finanse szpitala. Pytania dotyczyły blisko 260 wymogów, którym przypisana jest odpowiednia waga punktowa. Są one podzielone na 15 działów i trzy obszary tematyczne.

Pierwszym z nich jest zarządzanie. Ankieterzy zapytali o budynki, zarządzanie majątkiem, zasilanie w media i instalacje, systemy informatyczne, finanse i samo zarządzanie placówką. Drugim obszarem zarządzania była opieka medyczna. Tu padły pytania o blok operacyjny, system sterylizacji, diagnostykę, politykę lekową oraz personel i jego kwalifikacje. Trzeci obszar to jakość usług, ale też posiadane certyfikaty, komfort pobytu pacjenta, a także analiza zdarzeń i skarg.

Za każdy z obszarów można otrzymać punkty. Za zarządzanie szpital może otrzymać 360 pkt; za obszar opieka medyczna – 410 pkt, a za jakość – 230 pkt. Łącza liczba punktów wynosi 1000, im więc bliżej szpital był tej wartości, tym bliżej był wzorcowego szpitala.

Jednak już drugi rok z rzędu żadnej placówce nie udało się przekroczyć granicy 890 pkt. Nie wynika to jednak z obniżania jakości szpitali, ale z dodatkowych kryteriów, jakie dwa lata temu wprowadziło CMJ. Jakość pozostaje najważniejsza dla naszych liderów, co potwierdzają kolejnymi certyfikatami. I to nie tylko dlatego, że wzrost środków na kolejny rok zależy od akredytacji i certyfikatów jakości. Ale do dbania o jakość zachęcają nie tylko pieniądze. Coraz częściej zwracają na nią uwagę sami pacjenci, gotowi dojechać do najlepiej ocenianego szpitala nawet kilkanaście kilometrów.

Zwycięskie placówki

W przypadku Szpitala Specjalistycznego Pro-Familia najwięcej punktów w stosunku do tych, które można było otrzymać, przyznano placówce za jakość opieki medycznej. By osiągnąć górny limit punktów, szpitalowi zabrakło 17,11 pkt. W kategorii opieka medyczna placówce do limitu punktów zabrakło 31 pkt. W kategorii zarządzanie różnica ta wyniosła 54 pkt.

Szpital Pro-Familia znany jest przede wszystkim kobietom ciężarnym. Z uwagi na III stopień referencyjności Oddziału Neonatologicznego z Intensywną Opieką Medyczną i Ginekologiczno-Położniczego przyszłe mamy chętnie decydują się, by urodzić w nim swoje dziecko. Co ważne prowadzony jest w nim także bank mleka kobiecego, który zajmuje się pozyskiwaniem mleka od dawczyń, przechowywaniem i dostarczaniem go maluchom, głównie wcześniakom, które z przyczyn medycznych lub losowych nie mogą być karmione przez własne mamy. Na swoją działalność otrzymał od Ministerstwa Zdrowia dofinansowanie w ramach programu „Za życiem". Placówka posiada także certyfikat „Szpital bez bólu" przyznawany tym szpitalom, które działają w oparciu o najwyższe standardy uśmierzania bólu.

W bieżącym roku w szpitalu powstało Centrum Chorób Piersi. To miejsce, w którym kobiety mogą zadbać o swoje zdrowie, mając dostęp do szybkiej i kompleksowej diagnostyki oraz m.in. nowoczesnego leczenia chirurgicznego. Placówka prowadzi także działania profilaktyczne. W drugiej połowie września szpital rozpoczął kampanię społeczną „Nasze zdrowie to nasza siła. Bądź świadoma – badaj piersi!". W ramach tej akcji kobiety mogły bezpłatnie wykonać USG piersi lub mammografię.

Drugie miejsce w rankingu zajęło Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka w Bydgoszczy (ubiegłoroczny zwycięzca), które od lat wyznacza nowe trendy w medycynie. Jest to pierwsza lecznica w kraju, która wprowadziła do diagnostyki obrazowej badania PET/CT. Dziesięć lat później otwarto tutaj jedyną w Polsce pracownię PET/MR.

Na tle innych szpitali Centrum wyróżnia także nowy model żywienia pacjentów. Chorzy jadają posiłki w restauracji z możliwością samodzielnego wyboru dań w odpowiedniej dla siebie ilości, co jest ważne przy problemach z apetytem, które często wiążą się z chorobą nowotworową.

Przy szpitalu działa Park Aktywnej Rehabilitacji i Sportu z szerokim wachlarzem usług rehabilitacyjnych, basenem, saunami, siłownią oraz grotą solną.

W ostatnim czasie udostępniono pacjentom Poliklinikę Centrum, w której mieszczą się poradnie, a także otwarty został Zakład Radioterapii we Włocławku.

Trzecie na podium Pleszewskie Centrum Medyczne to placówka, która stara się dbać o minimalizowanie ryzyka wystąpienia i przenoszenia zakażeń. Centrum wdrożyło standardy programu „Czyste leczenie". Certyfikat jest ważny do połowy 2022 r.

Pacjenci z powiatu pleszewskiego chorzy na cukrzycę mogą jeszcze do końca grudnia skorzystać z bezpłatnych badań wykrywających retinopatię cukrzycową. Dzięki nieinwazyjnej metodzie dowiedzą się, czy ich wzrokowi nic nie zagraża. Wszystko to dzięki współpracy Pleszewskiego Centrum Medycznego z Fundacją Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21".

W ubiegłym roku Pleszewskie Centrum Medyczne dołączyło w tym do nielicznych ośrodków w Polsce, w których wykonywane są zabiegi ablacji – ratującej życie metody leczenia zaburzeń rytmu serca. Dzięki nowej Pracowni Elektrofizjologii lekarze będą mogli wykonywać całą gamę zabiegów kardiologicznych, a pacjenci kwalifikujący się do ablacji nie będą zmuszeni wyjeżdżać do ośrodków ościennych. Dziś w Polsce wykonuje się tylko ok. 3 tys. ablacji, podczas gdy liczbę Polaków dotkniętych samym migotaniem przedsionków szacuje się na ok. 400 tys.

Pandemiczne warunki

Ten rok był dla szpitali wyjątkowy. Od marca do tej pory zmagają się z pandemią koronawirusa. W praktyce oznacza to zazwyczaj zainwestowanie wszystkich sił i środków w walkę z niebezpiecznym patogenem, pracą ponad siły i ryzykowaniem własnym życiem przez personel medyczny. Mimo to najlepsze szpitale mimo wszystko starają się nie obniżać jakości i jak najlepiej dostosować się do nowych warunków. W Szpitalu Pro-Familia ciężarnym kobietom odbywającym kwarantannę zapewniono zdalną diagnostykę. Bezprzewodowy aparat KTG połączony z aplikacją mobilną umożliwia wykonanie badania w klinicznej jakości bez wychodzenia z domu. System jest zintegrowany z Komputerowym Systemem Nadzoru Położniczego. To pozwala na uzyskanie praktycznie natychmiastowej cyfrowej interpretacji zapisu KTG w warunkach zdalnych.

Ale chociaż wszyscy działają w ścisłym reżimie sanitarnym, zdarza się, że z powodu wykrycia zakażenia koronawirusem zamykane są całe oddziały. Tak było właśnie latem w rzeszowskim szpitalu, w którym zachorowały dwie pacjentki i położna. Część personelu trafiła na kwarantannę.

Także placówka w Bydgoszczy zmaga się zakażeniami koronawirusem m.in. od 17 października chorzy nie mogą korzystać z basenu, siłowni oraz strefy odnowy biologicznej. Nie wolno im także jeść żywności spoza szpitala. Wstrzymano także odwiedziny osób bliskich.

Z kolei w Pleszewskim Centrum Medycznym od 7 października funkcjonuje oddział covidowy. Już w pierwszym tygodniu działalności trafiło do niego 190 pacjentów. Chorzy przebywali w nim średnio dziewięć dni, a potem mieli możliwość dokończenia leczenia w izolatorium.

Z uwagi na obecność osób zakażonych szpital otrzymał specjalistyczną komorę do transportu pacjentów zakażonych lub podejrzewanych o zakażenie Covid-19. Została ona zakupiona ze środków powiatu pleszewskiego za 30 tys. zł. W placówce pojawiły się także cztery nowe respiratory.

komentarz eksperta

Michał Bedlicki, zastępca dyrektora Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia

Po raz 17. Centrum Monitorowania Jakości opracowało ranking „Bezpieczny Szpital". Metodologia rankingu oparta jest o gromadzenie danych z roku poprzedzającego publikacje listy rankingowej. Wiele pytań dotyczących tego, jak ten szczególny rok, rok pandemii Covid-19 wpłynął na funkcjonowanie szpitali, pokaże nam z pewnością kolejny bilans. Dziś możemy powiedzieć, że pomimo napiętej sytuacji związanej z epidemią szpitale zechciały wziąć udział w tym podsumowaniu. Wskazuje to, że cenią sobie wiarygodność przygotowanych przez nas materiałów i zestawień.

Największa grupa szpitali uczestniczących w rankingu to szpitale publiczne, które stanowiły prawie 80 proc. odpowiadających. 5 proc. odpowiedzi pochodziło od szpitali niebędących w tzw. Sieci, czyli w systemie podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej. Zaś 15 proc. szpitali biorących udział w rankingu to szpitale kliniczne.

W lecznicach uczestniczących w rankingu hospitalizowano niemal połowę osób, które przebywały w polskich szpitalach w 2019 r. Do końca sierpnia (bo do tego czasu zbieraliśmy ankiety) w szpitalach uczestniczących w rankingu leczono niemal 8 tys. chorych z Covid-19. Dziesięć szpitali, które uczestniczyły w zestawieniu w 2020 roku, zostało przekształconych w szpitale jednoimienne.

W tej edycji dokonaliśmy sporo zmian w zakresie działu sterylizacji – doprecyzowaliśmy pytania. Dołączyliśmy również pytania związane z możliwością izolacji pacjentów.

Zaobserwowaliśmy bardzo duży wzrost poziomu zużycia środków do dezynfekcji rąk. W pierwszym półroczu 2020 roku o prawie 40 proc. Ten jeden parametr pokazuje, jak bardzo zmieniła się dbałość o higienę rąk i bezpieczeństwo pacjentów oraz personelu. W dalszym ciągu wzrasta średni wiek personelu lekarskiego i pielęgniarskiego zatrudnionego w szpitalach. Średnia wieku lekarzy wynosi 46 lat, a personelu pielęgniarskiego 47. Oznacza to, że mamy i wciąż będziemy mieli problemy z kadrą medyczną. W sytuacji znacznego obciążenia pracą starszy personel z pewnością gorzej znosi także dodatkowe obciążenia związane z pracą zmianową.

Patrząc na zestawienia w ujęciu punktowym, różni się ono w niewielkim stopniu od zeszłorocznego. Najlepszy szpital uzyskał 896 pkt (w poprzednim roku 897). Żeby zmieścić się w pierwszej setce, konieczne było uzyskanie 725 pkt (w poprzednim roku 731). Na uwagę zwraca jednak fakt, że tylko 44 proc. szpitali odnotowało dodatni wynik finansowy i jest to najgorszy wynik od ośmiu lat.

Warto zauważyć, że październik i listopad 2020 przyniosły również znaczący wzrost śmiertelności pacjentów, ale tę zmianę zobaczymy w danych w rankingu w roku 2021. Ufamy, że mimo wszystko będzie on zdecydowanie lepszy.