Najważniejsza jest dobra relacja i więź z dzieckiem

Czy latem młodzi chętniej sięgają po narkotyki?

Bogusława Bukowska, wicedyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii:

Wakacje mogą sprzyjać zwłaszcza sięganiu po marihuanę. Po wakacjach zgłaszają się pacjenci, którzy przyznają, że mieli kontakt z narkotykami, zaczęli je brać lub jeśli wcześniej brali, to w wakacje kontakt zintensyfikowali.

Jak dużo ludzi w Polsce jest uzależnionych od narkotyków?

Szacujemy, że wszystkich uzależnionych jest ok. 100 tys., przy czym uzależnionych od opiatów, czyli np. heroiny, od 11 do 20 tysięcy. Pozostali to osoby uzależnione od amfetaminy, leków uspokajających lub nasennych albo tzw. politoksykomani, którzy używają naprzemiennie wielu różnych substancji. Spośród tych, którzy się leczą, politoksykomani stanowią dziś aż 65 proc. Z kolei ok. 4 proc. leczących się jest uzależnionych od amfetaminy.

Kto głównie sięga po narkotyki?

Są to generalnie ludzie młodzi, najczęściej do 24. roku życia, chociaż w ostatnich latach obserwujemy nowe zjawisko: inicjację narkotykową podejmują również osoby starsze, mające około30 lat. Jeszcze kilka lat temu nie miało to miejsca.

Jak się zmieniają trendy dotyczące popularności narkotyków?

Rzadziej używane są silne narkotyki, takie jak heroina czy kokaina, natomiast coraz bardziej rozpowszechniona staje się marihuana. To jedyny narkotyk, którego popularność w ostatnich latach wzrosła. Aż 37 proc. młodych ludzi w wieku 17 - 18 lat przyznało się, że chociaż raz mieli kontakt z przetworami konopi, czyli marihuaną lub haszyszem. Z kolei w młodszej grupie wiekowej było to 24 proc. 15 czy 16-latków. Tak wynika z badań z2011 r.

Skąd wzrost? Hasła „marihuana nie szkodzi" zrobiły reklamę?

To mogło wpłynąć na większą popularność marihuany wśród młodzieży. Przekaz, że używanie przetworów konopi nie jest związane z ryzykiem zdrowotnym i powinno być prawnie dozwolone, pojawia się dość często. Jest też hipoteza mówiąca, że zamknięcie rynku tzw. dopalaczy spowodowało, że ludzie częściej sięgają po marihuanę.

Jest choć trochę prawdy tym, że marihuana jest nieszkodliwa?

Badania wiarygodnych instytutów pokazują, że od marihuany można się uzależnić, i to zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Używanie jej niesie ze sobą ryzyko polegające m.in. na obniżeniu funkcji poznawczych wyrażających się trudnościami w zapamiętywaniu i uczeniu się. Może wystąpić także tzw. zespół a motywacyjny, który polega na tym, że młody człowiek traci dotychczasowe zainteresowania na rzecz czynności związanych głównie z używaniem czy zdobywaniem marihuany. Uważa się też, że marihuana może pełnić funkcję czynnika sprzyjającego rozwijaniu różnego rodzaju psychoz. Jeśli człowiek ma do tego predyspozycje, to zażywanie marihuany może ten proces uruchomić. Wszystkie te negatywne konsekwencje nie u każdego wystąpią, to zależy od indywidualnych właściwości człowieka.

Stąd artyści mówiący: „patrzcie, brałem, a nic mi nie jest"?

U jednej osoby proces negatywnych zmian uruchomi się bardziej, u innych mniej lub w śladowym zakresie, u innych w ogóle. Natomiast mówiąc, że „marihuana jest bezpieczna", niejako dajemy gwarancję, że nikomu nie przyniesie negatywnych konsekwencji. A wiedza naukowa mówi co innego: że te konsekwencje mogą wystąpić, tylko w różnym zakresie u różnych osób i w różnym czasie. Są badania, które sugerują, że skłonności depresyjne występujące nawet po latach mogą mieć związek z wcześniejszym zażywaniem marihuany.

Więcej osób leczy się dziś z tego uzależnienia?

W Europie od 10 - 15 lat rośnie liczba osób, które zgłaszają się do leczenia tylko i wyłącznie z powodu występowania problemów związanych z zażywaniem przetworów konopi. Oczywiście nie dochodzi do tak poważnych konsekwencji i upośledzenia funkcjonowania jak u heroinistów czy kokainistów, ale w żadnym razie nie możemy stwierdzić, że marihuana czy haszysz są bezpieczne.

Jak uchronić dzieci przed narkotykami i poznać, że po nie sięgają?

Najważniejsza jest relacja i więź z dzieckiem. Nastawienie rodziców głównie na kontrolę i wypatrywanie, czy dziecko ma zaczerwienione oczy, powiększone czy zmniejszone źrenice, najczęściej zawodzi. Trzeba rozmawiać z dzieckiem i życzliwie obserwować jego zachowanie: jakich ma nowych kolegów, jak się odnosi do rodziców. Nagle staje się niegrzeczne, odburkuje na pytania, nie przychodzi na umówiony czas - to powinno skłonić rodziców do refleksji. Trzeba rozmawiać i jeszcze raz rozmawiać, słuchać, co dziecko ma nam do powiedzenia, ale też mówić o ryzyku związanym z używaniem niebezpiecznych substancji.

Rodzice są najlepszym czynnikiem chroniącym dziecko przed wieloma problemowymi zachowaniami, w tym używaniem narkotyków. Jeśli relacje w domu są dobre, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że sięgnie po narkotyki.

Ciekawość, presja rówieśników – skłaniają nastolatków do eksperymentowania. Badania pokazują, że nawet jak młody człowiek eksperymentuje, ale w domu jest dobra atmosfera, to weźmie raz czy dwa ale nie brnie w ciągłe czy długotrwałe używanie. Gdy dom jest konfliktogenny, dziecko nie ma w nim oparcia, nie powie rodzicom o kłopotach, to jest o wiele większe prawdopodobieństwo problemowego zażywania narkotyków.

Czy można przymusowo leczyć uzależnionych nastolatków?