Podczas poniedziałkowego telewizyjnego programu (trudno nazwać to debatą) Ewa Kopacz i Beata Szydło wymieniały zręczne, acz niemrawe ciosy. Polityczki nie usiłowały nawet wzajemnie postawić się w trudnej sytuacji. Co ciekawe, niemal wyparował najbardziej gorący temat ostatnich tygodni, czyli kryzys migracyjny. Jedynie przypomniane zostały ogólne zarysy stanowisk PO i PiS w tej sprawie.

Migracja w kampanii

Kopacz przypomniała, że rząd nie zgadza się na automatyczny mechanizm odgórnych kwot rozdzielających uchodźców pomiędzy kraje UE. Szydło ostrzegała, że kontyngenty uchodźców, na które już się zgodziliśmy, mają osobliwie płynne granice. Gdy dodatkowo próbowała ostrzegać przed wydatkami z publicznej kiesy, Kopacz skwitowała to informacjami o obfitym dofinansowaniu z UE oraz, jakżeby inaczej, o potrzebie solidarności. I tyle w sprawie wyzwania, które nie tylko najmocniej konfrontuje dziś Polaków z pytaniami o przyszłość Europy, ale także powróci ze zdwojoną siłą.

W 2016 r. przybędą do nas pierwsi uchodźcy. Można optymistycznie zakładać, iż nasi urzędnicy przygotowują się technicznie do ich przyjęcia. To jednak tylko wierzchołek góry lodowej spraw, które przed nami wyrosły.

Debata publiczna bowiem zatrzymała się z jednej strony na wypowiedzi Jarosława Kaczyńskiego o możliwościach przenoszenia chorób przez uchodźców, z drugiej zaś – na mało wyważonej próbie polemiki z tymi słowami. Przypomnijmy, że temperatura zaczęła się podnosić, gdy Kaczyński z sejmowej mównicy barwnie odmalował m.in. zislamizowane stolice kilku państw UE, najwyraźniej licząc na wzrost poparcia w sondażach. Bez powodzenia, skoro w ubiegły czwartek, 15 października, aż trzy sondaże wykazały spadki notowań PiS.

Czy dalsze straszenie Polaków uchodźcami z punktu widzenia chęci zdobycia bezwzględnej większości w przyszłym parlamencie ma zatem dla PiS polityczny sens? Na razie wydaje się, że nie. Niezależnie od tego nasza debata na temat kryzysu migracyjnego jednak zatrzymała się w zasadzie na słowach Kaczyńskiego wygłoszonych podczas spotkania z wyborcami w Makowie Mazowieckim.

Pasożyty z III Rzeszy

Wyrwane z kontekstu przemknęły przez wszystkie media, warto jednak przytoczyć je w całości: „Są już przecież objawy pojawienia się chorób bardzo niebezpiecznych i dawno niewidzianych w Europie. Cholera na wyspach greckich, dezynteria w Wiedniu. Różnego rodzaju pasożyty, pierwotniaki, które nie są groźne w organizmach tych ludzi, a mogą tutaj być groźne. To nie oznacza, żeby kogoś dyskryminować, ale sprawdzić trzeba".

Niestety, zamiast wykazać absurdalność twierdzeń Jarosława Kaczyńskiego w kontekście sytuacji w 2015 roku, część komentatorów postanowiła wykazywać wydumane paralele z III Rzeszą. „Straszenie pasożytami to jest język nazizmu" – powiedział na przykład Andrzej Celiński.

Podobnie jeden z publicystów, bynajmniej niesympatyzujących z PiS, posłużył się w ubiegłym tygodniu w trakcie audycji radiowej porównaniem naszej sytuacji do zagrożeń, które znamy z Niemiec lat 30. XX wieku. Pod wpływem krytyki profesora Janusza Czapińskiego publicysta wycofał się ze swoich porównań i ostatecznie stwierdził, że istotnie może niezbyt pasują one do Polski w XXI wieku.

Mało kto zwraca uwagę, że Kaczyńskiego i PiS określano w ten sposób wielokrotnie, a ciężkie „argumentum ad Hitlerum" wyciągano przy sytuacjach zgoła trywialnych.

Kilka lat temu Leszek Miller pozwolił sobie na porównanie PiS z NSDAP. W efekcie dziś te historyczne porównania i próby narzucenia dwuwartościowej skali ocen, nawet gdyby byłyby jakkolwiek uprawnione, w debacie publicznej są mocno zużyte. A gdy emocje wietrzeją, rodzi się potrzeba eskalacji epitetów.

Zbyt często słyszymy komunikowanie ocen zamiast objaśniania i wykazywania nieścisłości czy błędów w wywodach przeciwnika, który ma być tak niebezpieczny. Sięganie do metafor i alegorii, niestety, zbyt często prowadzi nas do unikania rzeczowej informacji, której w tym roku naprawdę przynajmniej część z wyborców oczekuje.