Paradoks byłego hegemona

Nie było w najnowszej politycznej historii Polski sytuacji, by jakaś partia wypadła z Sejmu, a potem do niego w niezmienionej formie powróciła. Muszą o tym pamiętać liderzy SLD. Ich zadaniem nie jest wobec tego to, żeby swoją partię umocnić, a potem na nowo powalczyć o przekroczenie progu wyborczego, ale żeby tak ją zmienić, by mogła stać się częścią większej całości. Inne myślenie zaprowadzi Sojusz i jego ludzi na manowce polskiego życia publicznego.

Dwa błędy Millera

Po 1989 roku dziesiątki, a nawet setki polityków żegnały się z Sejmem, a potem do niego wracały. Ale zawsze działo się to w ramach jakiegoś nowego podmiotu politycznego, nowej partii czy koalicji. Nigdy się jednak nie zdarzyło, by jakaś formacja najpierw wypadła z parlamentu, a następnie do niego powróciła pod tym samym szyldem. Nie zapowiada się, by akurat Sojusz Lewicy Demokratycznej miał tę tradycję złamać i za trzy i pół roku triumfalnie wkroczyć na Wiejską.

Zwłaszcza że po lewej stronie rośnie mu konkurencja w postaci partii Razem i innych inicjatyw społecznych. Przez dwie dekady Sojusz (najpierw jako koalicja wyborcza, a od 1999 roku jako partia) był hegemonem w tej części sceny partyjnej, ale 25 października ubiegłego roku ten stan się skończył. Nie ma powrotu do sytuacji, gdy to ludzie tego ugrupowania rządzili i dzielili na polskiej lewicy. Obecnie są tylko jednymi z wielu graczy, i to wcale nie najmocniejszymi, a już na pewno nie najbardziej atrakcyjnymi wyborczo.

To dziwne, bo jeszcze przed ostatnią elekcją parlamentarną wszystkie klucze do rozgrywki na lewicy miał w swojej szafie Leszek Miller. Ale najpierw zakochał się politycznie w Magdalenie Ogórek, co skończyło się w elekcji prezydenckiej najgorszym wynikiem kandydata Sojuszu w historii III RP (nawet Cimoszewicz w 1990 r. uzyskał wynik kilkakrotnie lepszy, a czasy dla postkomunistów były wówczas niełatwe), a potem popełnił fatalny błąd, zgadzając się na roztopienie SLD w magmowatej koalicji wyborczej.

Z punktu widzenia Janusza Palikota czy innych mniejszych graczy zawarcie takiego porozumienia było bardzo dobrym posunięciem, ale dlaczego zgodził się na nie tak szczwany lis jak Miller, trudno dociec. Zwłaszcza że na przestrzeni pół roku była to jego druga fatalna decyzja. W efekcie Sojusz na własne życzenie podwyższył sobie próg wyborczy z 5 do 8 proc. i, jak wiemy, nie zdołał go przeskoczyć.

Nie sposób orzec, czy gdyby SLD poszedł do tamtych wyborów samodzielnie, przeczołgałby się przez barierę 5 proc., ale wydaje się to realne. Choć na pewno nie byłoby łatwe, bo w przypadku samodzielnego startu Sojusz miałby konkurencję nie tylko w postaci partii Razem, ale także jakiegoś innego podmiotu na chybcika skleconego z pozostałych formacji i podmiotów lewicowych.

Pomysł koalicji Lewica Razem był ideą chybioną. Nie pomogło jej wystawienie Barbary Nowackiej jako liderki, bo w decydującej debacie telewizyjnej okazała się nijaka i oddała pola Adrianowi Zandbergowi, który bezlitośnie wykorzystał tę szansę i zapewnił swojej formacji finansowanie budżetowe na następne cztery lata.

Poszukać szerszej formuły

Pojawia się zatem paradoks – o ile postawienie na samodzielność mogło być sensowne przed 25 października 2015 r., o tyle trwanie w tej formule po tamtej dacie skazuje na śmierć SLD. Można więc zaryzykować tezę, że Miller powinien był wybrać zawężenie i walkę w ramach partii, natomiast Włodzimierz Czarzasty jest zmuszony do poszukania nowej, szerszej formuły.

Otwarcie na współpracę z innymi podmiotami było błędem Millera, odwrócenie się od niej dzisiaj Czarzastego byłoby jeszcze większym błędem.

Jak zatem musi obecnie postępować nowy przewodniczący SLD? Powinien kontynuować dzieło jednoczenia się na lewicy, które wcześniej przyniosło klęskę partii – oto ciąg dalszy owego paradoksu.

W obecnej sytuacji Czarzasty nie ma innego wyjścia, jak tylko zacząć układać się z innymi podmiotami politycznymi i społecznymi po lewej stronie sceny. Gra na samodzielność, dumna izolacja i wiara w to, że kiedyś powrócą złote czasy SLD, będzie tylko marginalizować to ugrupowanie. Tylko kooperacja z innymi partnerami na lewicy może uprawdopodobnić powrót polityków Sojuszu do Sejmu oraz obronę ich ideałów na forum parlamentu.