Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG   

Z szacunków ekspertów wynika, że około 100 tys. małych i średnich firm w najbliższych latach otrzyma od swoich dużych kontrahentów zapytania o dostosowanie się do wymogów ESG. Oznacza to, że gros mniejszych firm, aby dostarczyć swoim klientom niezbędne dane, będzie musiało stawić czoła wyzwaniom zrównoważonej transformacji.

Przewodnik ESG dla sektora MSP opracowany przez Instytut Łukasiewicz - ITECH przy współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG jest mapą po najważniejszych regulacjach i przepisach dotyczących ESG, dedykowaną podmiotom z sektora MŚP. Projekt został dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II".

- Przewodnik łączy wiedzę i doświadczenie wielu osób: badaczy i naukowców, prawników, doradców, ekspertów od finansowania bankowego i dotacji unijnych, przedstawicieli małych i średnich firm, ale także praktyków reprezentujących duże podmioty, które są liderami w swoich branżach. Dlatego jest to publikacja kompleksowa, interdyscyplinarna, wyjątkowa - podkreśliła Marta Biernacka - Miernik, członkini Polskiego Stowarzyszenia ESG.

Od lewej: dr inż. Emilia Pawlikowska, koordynatorka Grupy Badawczej Inteligentna i Czysta Mobilność, Sieć Badawcza Łukasiewicz, Marta Biernacka - Miernik, członkini Polskiego Stowarzyszenia ESG, Beata Kubida, menedżerka Zespołu Zrównoważonego Rozwoju i ESG, Santander Bank Polska.

Foto: Mat. Partnera

Przewodnik został opracowany w oparciu o polskie i unijne regulacje prawne, międzynarodowe standardy i ramy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, konsultacje branżowe, wywiady z praktykami. Poza częścią ogólną, regulacyjną oraz rozdziałami, które mogą dotyczyć wszystkich podmiotów z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, zawiera wytyczne i informacje skierowane do firm z branży: budowlanej, chemiczno - kosmetycznej i recyklingowej. - Zależało nam na tym, aby przewodnik był pigułką wiedzy dla firm z sektora MSP, które nie mogą pozwolić sobie na budowanie dedykowanych zespołów ESG, czy korzystanie z pomocy zewnętrznych doradców. Chcieliśmy, aby każda mniejsza firma mogła w łatwy sposób uzyskać informacje o regulacjach, narzędziach i finansowaniu. W pierwszej kolejności skupiliśmy się na branżach, które ze względu na liczne wyzwania związane z transformacją, wymagają szczególnego wsparcia i przed którymi stoją największe wyzwania – podkreśliła dr inż. Emilia Pawlikowska, koordynatorka Grupy Badawczej Inteligentna i Czysta Mobilność, Sieć Badawcza Łukasiewicz. Wyjaśniła również, dlaczego Łukasiewicz-ITECH zaangażował się w powstanie Przewodnika: - Kwestie ESG są nam szczególnie bliskie, ponieważ jako Sieć Badawcza Łukasiewicza jesteśmy łącznikiem pomiędzy nauką, a przemysłem. W sieci mamy 22 instytuty branżowe, które prowadzą badania nad innowacjami i wspierają firmy w ich implementacji. A przecież bez nowych technologii nie ma transformacji - dodała Emilia Pawlikowska.

Rozmowa z Emilią Pawlikowską, koordynatorką Grupy Badawczej Inteligentna i Czysta Mobilność, Sieć Badawcza Łukasiewicz

Przewodnik w pierwszych rozdziałach przybliża podstawowe zagadnienia dotyczące tematyki ESG, wyjaśnia czym jest ESG, kogo dotyczy i dlaczego firmy z sektora MŚP będą włączone w proces przedstawiania danych dotyczących kwestii ESG swoim kontrahentom. Omawia źródła finansowania. Przedstawia praktyczne wskazówki, które mogą być pomocne we wdrażaniu ESG, zwłaszcza w sektorach chemiczno - kosmetycznym, budowlanym i recyklingowym. - Przygotowanie przewodnika było inspirującym wyzwaniem badawczo-naukowym. Naszym celem było stworzenie materiału, który oferuje holistyczne spojrzenie na strategie, polityki i regulacje związane z zrównoważonym rozwojem. Rozpoczynamy od omówienia zasad zrównoważonego rozwoju, a następnie przechodzimy do kluczowych regulacji, takich jak dyrektywa CSRD, standardy ESRS oraz przepisy sektorowe, aby pokazać, jak różne branże mogą i powinny integrować zasady ESG w swoich procesach operacyjnych. Naszym celem było przedstawienie tych zagadnień w sposób kompleksowy, tworząc narzędzie zarówno edukacyjne, jak i praktyczne” – wyjaśniła radca prawny Agnieszka Oleksyn-Wajda, współautorka przewodnika, dyrektorka Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska oraz pełnomocniczka Rektora ds. ESG Uczelni Łazarskiego.

Katarzyna Bałucka-Dębska, która wniosła do przewodnika wiedzę i doświadczenie, które zdobyła m.in. w Komisji Europejskiej zajmując się Europejskim Zielonym Ładem, polityką klimatyczną i sektorem MSP, podkreśliła: - Ten przewodnik jest po to, żebyśmy już nie musieli rozmawiać o tym czy wdrażać ESG, ale jak. Jeśli robimy analizę firmy pod kątem zasad ESG tylko po to aby „odhaczyć” wymagania związane z raportowaniem, wysiłek z tym związany pozostanie dla nas głównie kosztem. Jednak gdy wykorzystamy wyniki analizy do identyfikacji oszczędności i optymalizacji procesów, koszt zmieni się w inwestycję. Zrównoważony rozwój może stać się przewagą konkurencyjną naszej firmy.

Beata Kubida, menedżerka Zespołu Zrównoważonego Rozwoju i ESG, Santander Bank Polska zaznaczyła, że w kwestii kosztów i finansowania małe i średnie firmy mogą liczyć m.in. na wsparcie banków. - Sektor MSP jest bardzo istotny dla banków. Widzimy wyzwania, z jakimi się mierzą i dostosowujemy do nich naszą ofertę. Mniejsze podmioty zwracają się do nas, szukając finansowania na inwestycje, wdrożenia związane ze zrównoważoną transformacją, zwłaszcza energetyczną, czy innowacje. Firmy chcą przechodzić na gospodarkę niskoemisyjną. Większość banków pomaga klientom, oferując darmowe kalkulatory śladu węglowego i doradztwo. Przedsiębiorstwa, które liczą i znają swój ślad węglowy mogą łatwiej dopasować działania i narzędzia niezbędne do jego redukcji - powiedziała Beata Kubida.

Gdzie szukać dotacji na GOZ?

Od lewej: Emilia Pawlikowska, koordynatorka Grupy Badawczej Inteligentna i Czysta Mobilność, Sieć Badawcza Łukasiewicz, Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, dyrektor konsultingu Ayming Polska, Agata Dondziak, Menadżer ds. rozwiązań ESG z Departamentu Strategii Pionu BBiK, Santander Bank Polska, Izabela Fiszer, zastępca dyrektora w Departamencie Internacjonalizacji PARP.

Foto: Mat. Partnera

O potrzebie transformacji i dostosowania się do wymogów ESG, w tym przejścia na GOZ, rozmawiali także eksperci/tki podczas panelu dyskusyjnego “Gospodarka Obiegu Zamkniętego (GOZ). Finansowanie. Gdzie szukać dotacji?”. Jak podkreśliła Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, dyrektor konsultingu Ayming Polska, warto rozpocząć działania jak najszybciej, bo czasu na dokonanie zmian może być zbyt mało. Dla małych i średnich przedsiębiorstw kwestia opracowania strategii ESG, spojrzenia na to, co należy zrobić, w jakiej kolejności, które obszarów są najbardziej kluczowe z punktu widzenia interesariuszy, jest też niezwykle ważne, żeby wiedzieć, gdzie szukać finansowania.

Według pierwotnych założeń transformacja gospodarki do obiegu zamkniętego miała być finansowana przez sektor bankowy i finansowy, ale też przez duże, międzynarodowe przedsiębiorstwa. Agata Dondziak, Menadżer ds. rozwiązań ESG z Departamentu Strategii Pionu BBiK, Santander Bank Polska podkreśliła wagę kredytów udzielanych MŚP, w tym kredytu ekologicznego z udziałem środków unijnych, który jest przeznaczony na poprawienie efektywności energetycznej. Niezwykle ważna jest także edukacja: “Zależy nam na dialogu, szczególnie z małymi i średnimi przedsiębiorstwami, których dyrektywy unijne bezpośrednio nie dotyczą, ale duże podmioty już się do nich zgłaszają po dane do swoich raportów. Uświadamiamy klientów, czego mogą się spodziewać w przyszłości, czy i kiedy wpadną w reżim regulacyjny (…). Uruchamiamy również dla nich darmowe narzędzia, takie jak kalkulator śladu węglowego - mówi Agata Dondziak, Menadżer ds. rozwiązań ESG z Departamentu Strategii Pionu BBiK, Santander Bank Polska.

Niewątpliwie niezwykle istotnym wsparciem dla przedsiębiorców mogą być instytucje publiczne. Wśród nich Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, która oferuje bezzwrotne wsparcie dotacyjne dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Izabela Fiszer, zastępca dyrektora w Departamencie Internacjonalizacji PARP wyjaśniała, że istnieje wiele programów, z których można uzyskać dofinansowanie m.in.: Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027, KPO czy też Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Skupiają się one na gospodarce obiegu zamkniętego. Sztandarowe działanie PARP to Gospodarka o Obiegu Zamkniętym w MŚP. Jest to działanie dla Polski Wschodniej, w którym wpleciony jest aspekt edukacyjny, ale też biznesowy, bo zależy nam na tym, aby każde MŚP, które podejmie trud transformacji w duchu gospodarki obiegu zamkniętego, nie zostawił tego doradcy, podkreśliła Izabela Fiszer.

Różne formy finansowania inwestycji

Istnieje wiele innych programów, które oferują wsparcie dla przedsiębiorców. To m.in program FEnIKS: Gospodarka odpadami oraz gospodarka o obiegu zamkniętym, optymalizujący obieg surowców i poruszający kwestie związane z recyklingiem odpadów. Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik zwróciła uwagę, że finansowanie na GOZ można uzyskać również z pokrewnych projektów: - Należy wspomnieć o FENGu i ścieżce SMART. Nie jest to może stricte program dedykowany GOZ, natomiast patrząc na projekty zgłaszane w ramach obligatoryjnego modułu z opracowaniem czy wdrożeniem innowacji były tam też projekty, które dotyczyły GOZu i uzyskały dofinansowanie. Istnieją również regionalne programy operacyjne, na które warto zwrócić uwagę. - podkreśliła.