Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odmówił przyznania prawa pomocy skarżącej, która po wezwaniu do uiszczenia wpisu sądowego od skargi, domagała się zwolnienia jej od kosztów sądowych (sygn. akt I SA/Lu 15/13).
We wniosku o przyznanie pomocy skarżąca tłumaczyła, że wychowuje samotnie dwoje dzieci. Środki z alimentów i dochód z najmu w całości przeznacza na utrzymanie. Dochód z działalności gospodarczej za 2012 r. dochód w większości został przeznaczony na pokrycie straty za 2011 r.
Majątek z hipoteką
Jednocześnie kobieta podała, że w październiku 2012 r., ze względu na trudną sytuację na rynku, zamknęła firmę. Co prawda przyznała, że ma trochę majątku ruchomego i nieruchomości. Ale oświadczyła również, że majątek nieruchomy jest obciążony wpisami hipotek przymusowych. Ponadto posiada zaległości w opłatach ZUS, z tytułu grzywny, za wodę oraz zaległe zobowiązania wobec kontrahentów. Na potwierdzenie swojej sytuacji materialnej załączyła dokumenty źródłowe.
Odmawiając prawa pomocy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie przypomniał, że zasadność wniosku o jej przyznanie powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach. Z jednej strony z uwzględnieniem wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu. Z drugiej zaś strony z uwzględnieniem jej możliwości finansowych.
W ocenie sądu porównanie wielkości kosztów sądowych do sytuacji materialnej i rodzinnej skarżącej nie potwierdza, że nie jest ona w stanie ponieść ich pełnej wysokości bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przyznanie prawa pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych oznacza, że ich ciężar poniesie zamiast strony budżet państwa, czyli faktycznie inni obywatele. Koszty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych, a zwolnienie od nich stanowi odstępstwo od konstytucyjnego i powszechnego obowiązku ich ponoszenia. Dlatego też instytucja przyznania prawa pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych, powinna być stosowana wyjątkowo. Jak podkreślił WSA powinna być stosowana wobec osób, które pomimo największych starań, nie mogą tych kosztów uiścić ze względu na szczególnie trudną sytuację materialną (np. osób bez dochodów, nieposiadających majątku).
