Prawo karne: bez opinii sąd nie wyśle do szpitala psychiatrycznego

W zakładach psychiatrycznych na podstawie decyzji sądu przebywają dziś 2363 osoby. Kolejnych 300 czeka na zastosowanie tego środka zabezpieczającego. Tak wynika ze statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości. Cel? Bezpieczeństwo. A w grę wchodzą naprawdę najpoważniejsze sprawy. Chodzi o zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, gwałt, pedofilię, choć nie zawsze. Zdarzało się, że do szpitala byli wysyłani podejrzani i oskarżeni o groźby karalne czy kradzież. Teraz idą do sądu, by walczyć o odszkodowania i zadośćuczynienia za pobyt w zakładzie.

Krystian Broll w zakładzie psychiatrycznym przebywał ponad osiem lat i teraz domaga się 14,5 mln zł zadośćuczynienia i odszkodowania za bezprawne pozbawianie wolności. Mężczyzna miał odpowiadać właśnie za kradzież siedmiu paczek kawy.

Z kolei Feliks Meszka z Katowic domaga się od skarbu państwa ponad 12 mln zł za 11 lat przymusowego pobytu w zakładzie psychiatrycznym w Rybniku.

Rodzi się pytanie, czy sądy nie nadużywają tego środka, izolując podejrzanych.

Nadzwyczajny środek

– Środek zabezpieczający w postaci pobytu w szpitalu psychiatrycznym można orzec jedynie po to, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego o znacznej szkodliwości społecznej – mówi sędzia Łukasz Warzecha. I zapewnia, że ze względu na jego charakter sędziowie bardzo ostrożnie go stosują.

– Oczywiście pomyłki mogą się zdarzyć, ale nie powinny – uważa.

O tym, że jest to środek szczególny, świadczyć ma art. 93 d kodeksu karnego. Wynika z niego, że „...czasu stosowania środka zabezpieczającego nie określa się z góry".

– Taki przepis nie pojawił się w kodeksie przypadkowo – uważa dr Mirosław Waligóra, biegły psychiatra. I tłumaczy, że chodzi o to, by nie nadużywać tego środka. Kiedy sąd uzna, że zagrożenie minęło, w każdej chwili może go uchylić – wyjaśnia.

– Legalność i prawidłowość umieszczenia osób w szpitalu podlega kontroli sądowej. Sędzia ma wstęp do szpitala psychiatrycznego o każdej porze dnia i nocy. Może sprawdzać nie tylko zasadność stosowania środka, ale i przestrzeganie praw osób w nim umieszczonych oraz skontrolować warunków, w jakich one tam przebywają – zwraca uwagę sędzia Warzecha.

Sprawca, ale chory

Sąd może orzec środek zabezpieczający wobec sprawcy chorego psychicznie, z zaburzeniami preferencji seksualnych, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego. Chodzi więc o lecznicze środki zabezpieczające odnoszące się do sprawców niepoczytalnych, pedofilów oraz alkoholików i narkomanów.

Przed umieszczeniem w zakładzie zamkniętym sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa, a w sprawach osób z zaburzeniami preferencji seksualnych – także lekarza seksuologa.