"Les Misérables" to najsłynniejszy musical francuski, z którym może jedynie konkurować "Miss Sajgon". Oba stworzył ten sam tandem: kompozytor Claude -Michel Schönberg oraz autor libretta i tekstów piosenek Alain Boublil. W przypadku "Les Misérables" należy jednak pamiętać o trzecim autorze – jest nim francuski pisarz epoki romantyzmu Victor Hugo. Twórcy musicalu wykorzystali bohaterów i wątki z jego powieści "Nędznicy".
Światowa kariera "Les Misérables" rozpoczęła się dopiero po angielskiej przeróbce. Prapremiera w paryskim Palais des Sports w 1980 r. była jedynie wydarzeniem we Francji. Gdy nagranie płytowe usłyszał brytyjski producent Cameron Mackintosh, musical zyskał nową szansę. Libretto przetłumaczono na angielski, dokonując w nim pewnych zmian, tak by akcja odwołująca się do historycznych wydarzeń we Francji stała się zrozumiała dla każdego. Schönberg dokomponował kilka piosenek, słowa napisał Herbert Kretzmer. W tej wersji "Les Misérables" pokazano w październiku 1985 roku w Londynie. I choć recenzje prasy nie były zbyt życzliwe, musical podbił publiczność. Wystawiono go w ponad 40 krajach.
[srodtytul]Pierwsza była Gdynia[/srodtytul]
Polska premiera "Les Misérables" odbyła się w 1989 r. w Gdyni. Różnice między dwiema rodzimymi inscenizacjami są świadectwem zmian, jakie dokonały się u nas w teatrze muzycznym w ciągu tych 21 lat.
– Nie miałem dolarów na zakup licencji, dali mi ją za złotówki – wspominał Jerzy Gruza, reżyser premiery i ówczesny dyrektor Teatru Muzycznego w Gdyni. – Nie miałem na instrumentarium: dwie yamahy DX7 z komputerowymi dyskietkami, przysłali. Nie miałem radiomikrofonów – pomogło Ministerstwo Kultury. Nie miałem odpowiedniego nagłośnienia – zakupili sponsorzy. Nie miałem na dekoracje – ograniczyłem je do niezbędnego minimum. A ruchomą barykadę, na którą otrzymaliśmy ofertę za 70 tysięcy dolarów, zrobiliśmy w zespołach gospodarczych.
Na tej barykadzie rozgrywają się najbardziej widowiskowe sceny rewolucji paryskiej 1830 r. I mimo pewnej siermiężności "Nędznicy" w Gdyni byli pierwszym polskim przedstawieniem zrealizowanym na licencji inscenizacyjnej udzielonej teatrowi przez firmę Cameron Mackintosh Ltd. Prawa do wystawienia musicalowych hitów kupuje się bowiem w pakiecie obejmującym zarówno utwór, jak i jego kształt sceniczny.
