Królowa Elżbieta nie do zastąpienia

Wydarzenie będzie wyreżyserowane tak jak cała publiczna aktywność królowej: perfekcyjnie. Buckingham Palace wyliczył, że kluczowa chwila nastąpi w środę kilkanaście minut po piątej po południu, gdy monarchini będzie kończyła pić tradycyjną herbatę. Początkowo Elżbieta chciała świętować tylko w gronie najbliższych: obok interesu państwa rodzina była dla niej zawsze niezwykle ważna. Ostatecznie zgodziła się na wygłoszenie krótkiego przemówienia do narodu.

Poddani królowej, którzy poza Wielką Brytanią są rozsiani w 15 innych krajach, od Australii po Kanadę, przez tych sześć dekad najwyraźniej nie znudzili się Elżbietą. Na samych Wyspach aż 90 proc. ankietowanych uważa, że właściwie wypełnia swoje obowiązki. Więcej: w sondażu przeprowadzonym dla „Timesa" aż 26 proc. Brytyjczyków uznało ją za najważniejszą monarchinię w historii kraju, zdecydowanie więcej niż Elżbietę I (13 proc.) i Wiktorię (12 proc.).

– To zdecydowana przesada, która wynika z zacierania się w powszechnym odczuciu wydarzeń z przeszłości. Elżebieta II ma tylko ceremonialne uprawnienia, jej wpływ na historię kraju jest więc z konieczności o wiele bardziej ograniczony od wpływu poprzedniczek – mówi „Rz" Graham Sinclair Walker, profesor politologii na Queen's University w Belfaście.

Źródła popularności królowej dopatruje się on gdzie indziej.

– Jest niezwykle godna, odpowiada powszechnemu wizerunkowi monarchy. Dla ludzi stała się stałym punktem odniesienia w niespokojnych czasach, a także wspomnieniem okresu wielkości, imperium. Elżbieta, która bardzo dużo podróżuje, jest ważnym łącznikiem między Wielką Brytanią a jej dawnymi koloniami. Ale z drugiej strony większość Brytyjczyków traktuje instytucję monarchii z przymrużeniem oka, jako spektakl, który przynosi dochody państwu – tłumaczy Walker.

W lipcu „The Sun" opublikował zdjęcie siedmioletniej Elżbiety (nazywano ją wówczas „Lilibet"), która pod okiem mającego słabość do Hitlera wuja Edwarda VIII uczy się wykonywać nazistowskie pozdrowienie. Zdjęcie z 1933 r. wywołało na Wyspach szok, bo choć chodzi o małe dziecko, to poddani Elżbiety II przyzwyczaili się, że królowa wpadek nie zalicza, a poglądy polityczne pozostawia dla siebie.

– Był jeden moment, gdy Elżbieta popełniła błąd, nie wyczuła nastrojów społecznych: gdy po śmierci Diany na pięć dni zamknęła się w zamku Balmoral w Szkocji z wnukami Williamem i Harrym, aby pomóc im przejść najtrudniejszy moment po śmierci matki. Wtedy to premier Tony Blair uświadomił królowej, że naród uważa ją za bezduszną i ten gniew nie minie. Monarchini dzień przed pogrzebem wystąpiła w telewizji, wyraziła podziw dla Diany i kryzys minął – mówi prof. Walker.

Choć królowa nigdy publicznie nie powiedziała, jakie są jej preferencje polityczne, wydaje się oczywiste, że popiera torysów. Ale, to paradoks, najgorsze stosunki miała z najbardziej konserwatywnym szefem rządu współczesnej Wielkiej Brytanii, Margaret Thatcher. Nie chodziło przy tym tak bardzo o politykę (królowa była dumna, że jej syn, książę Andrzej, służył w marynarce wojennej w wojnie o Falklandy w 1982 r.), lecz o styl szefowej rządu: Thatcher sprawiała wrażenie, że sama chce być monarchinią.

Lilibet królową została tylko dlatego, że jej wuj, Edward VIII, w 1936 r., zaledwie po kilku miesiącach panowania, abdykował, gdy się okazało, że chce się pobrać z rozwiedzioną celebrytką Wallis Simpson. Był wtedy człowiekiem młodym, z powodzeniem mógł mieć własne dzieci. Ale linia sukcesji przeszła na ojca Elżbiety, Jerzego VI, a gdy ten w 1952 r. zmarł, nie pozostawiając syna – na samą Elżbietę.

Być może negatywnie naznaczona doświadczeniami wuja brytyjska królowa zawsze wiodła przykładne życie rodzinne. Od 68 lat jej mężem jest Filip, raczej ubogi książę grecki i duński, którego poznała jako ośmioletnie dziecko.

Ale Elżbieta, która pełni funkcję głowy Kościoła anglikańskiego, stara się żyć zgodnie z przykazaniami religii.