Włochy zyskają na Brexicie?

Anna Słojewska z Brukseli

Brexit osłabi północną flankę w Unii Europejskiej, bo Londyn był zawsze w centrum koalicji tworzonych doraźnie przez takie kraje, jak Holandia, Dania czy Szwecja. Nie we wszystkich sprawach kraje te miały takie samo zdanie, ale w kluczowych dla przyszłości Unii mogły na siebie liczyć: wtedy, gdy chodziło o więcej wolnego handlu i otwarcia na świat, więcej dyscypliny budżetowej, mniej wspólnych rozwiązań na rynku pracy, mniej entuzjazmu w związku z dalszą integracją polityczną czy o ochronę praw państw spoza strefy euro. Wyjście Wielkiej Brytanii z UE oznacza zachwianie delikatnej równowagi między Północą a Południem i konieczność tworzenia nowych aliansów.

Chcą na tym skorzystać Włochy, których ambitny premier głosi potrzebę powrotu do źródeł europejskiej integracji. Zaprosił więc do siebie w poniedziałek niemiecką kanclerz i francuskiego prezydenta, żeby porozmawiać o przyszłości Unii po Brexicie.

Miejsce wybrał tak, żeby zademonstrować, że u podstaw Unii legło nie tylko niemiecko-francuskie powojenne pojednanie, ale też myśli członków włoskiego ruchu oporu. To na leżącej w pobliżu Neapolu wyspie Ventotene Altiero Spinelli napisał w latach 1941–1944 manifest europejskich federalistów. I do tego właśnie odwołuje się włoski premier.

Przed spotkaniem oświadczył, że Europa musi przestać zajmować się tylko „finansami, bankowością i technokratycznymi regułami, ale wrócić do ideałów głoszonych przez Spinellego". – Merkel i Hollande przybywają do Włoch, bo istnieje wielka potrzeba powrotu do źródeł Unii Europejskiej – stwierdził włoski premier.

– Ventotene to dla premiera symbol europejskości Włoch. On chce, żeby Włochy odgrywały kluczową rolę w rozmowach o dalszej integracji – mówi „Rz" nieoficjalnie wysoki rangą włoski dyplomata.

Ale w spotkaniu nie chodzi tylko o historyczne ideały, lecz także o zasygnalizowanie pożądanego kierunku zmian w UE.

Jeśli wybór Ventotene był symboliczny jako odwołanie się do historii i znaczenia Włoch jako kraju założycielskiego UE, to równie symboliczna była decyzja Renziego, żeby po złożeniu kwiatów na grobie Spinellego na wyspie same rozmowy odbyły się na lotniskowcu „Garibaldi". To flagowa jednostka prowadzonej przez Włochów w imieniu UE operacji „Sofia", której celem jest walka z przemytnikami ludzi na Morzu Śródziemnym.

Włochy chcą, żeby UE wzięła większą odpowiedzialność za politykę imigracyjną, bo to one – obok Grecji – są głównym punktem wejścia do UE dla imigrantów zmierzających z biednych i ogarniętych wojnami krajów Afryki i Bliskiego Wschodu.

Teoretycznie tak się dzieje, bo Komisja Europejska forsuje kolejne projekty legislacji zmierzające do wspólnej polityki imigracyjnej, ale w praktyce pomysł ten spotyka się z oporem wielu państw UE, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej.

Akurat w sprawie uchodźców Rzym i Berlin mają podobne zdanie, ale już w innych kwestiach różnią się od siebie. Przede wszystkim w sprawach gospodarczych, gdzie Rzym w swoim własnym interesie postuluje złagodzenie dyscypliny budżetowej i wzajemną odpowiedzialność państw strefy euro za długi innych.