Komorowski i Wulff poprawiają historię

– Rozmawiamy w miejscu, gdzie 40 lat temu podpisano traktat o normalizacji stosunków między PRL a RFN – tymi słowami Bronisław Komorowski rozpoczął spotkanie prezydentów Niemiec i Polski z młodzieżą z obu krajów w Sali Kolumnowej Pałacu Prezydenckiego. Christian Wulff przyjechał we wtorek z jednodniową oficjalną wizytą do Polski, w 40. rocznicę podpisania przez ówczesnego premiera PRL Józefa Cyrankiewicza i kanclerza RFN Willy’ego Brandta układu uznającego granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.

Zdaniem Komorowskiego wizyta Brandta „zginęła w świadomości polskiej ze względu na dramat wydarzeń, które miały miejsce tydzień później”. Nawiązywał tym samym do protestów na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. – Ta sama władza przyjmowała Brandta i kazała strzelać do polskich robotników na Wybrzeżu – kontynuował.

Podkreślał, że „klamrą spinającą proces pojednania polsko-niemieckiego jest z jednej strony list biskupów polskich do niemieckich z 1965 r., a z drugiej – msza pojednania w Krzyżowej niemieckiego kanclerza Helmuta Kohla i premiera pierwszego niekomunistycznego rządu w Polsce Tadeusza Mazowieckiego”.

Kiedy 7 grudnia 1970 r. Willy Brandt klęknął w Warszawie przed pomnikiem Bohaterów Getta, oddając hołd żydowskim ofiarom II wojny, Christian Wulff miał zaledwie 11 lat. Jednak, jak zaznaczył, przeżył to bardzo świadomie. – Uważałem to za wspaniały, ludzki gest. Gest pokory, wstydu, smutku, w obliczu ogromu cierpień, okrucieństw, które Niemcy sprowadzili na Europę Wschodnią – stwierdził. W ten sposób Brandt pokazał, że przejmuje za to odpowiedzialność. – To trzeba przekazywać z pokolenia na pokolenie – dodał Wulff.

Wraz z Komorowskim złożył kwiaty przed pomnikiem Bohaterów Getta, ale także pod pomnikiem Powstania Warszawskiego. Zdaniem polskiego prezydenta w ten sposób obaj trochę „poprawiają historię”. Willy Brandt nie miał bowiem w 1970 roku szansy na taki gest. Wówczas w stolicy PRL nie było bowiem pomnika powstania.

Obaj prezydenci wzięli udział w konferencji „Europa – kontynent pojednania? 40 lat po wizycie Willy’ego Brandta w Warszawie”, którą na Zamku Królewskim zorganizowała Fundacja Friedricha Eberta i Centrum Stosunków Międzynarodowych. Jej uczestnicy dyskutowali, czy polityka odprężenia Brandta może dziś służyć jako wzorzec w polityce zagranicznej, a szczególnie w polityce Niemiec wobec Polski.

– Uklęknięcie kanclerza RFN Willy’ego Brandta przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie w 1970 r. utorowało drogę do pojednania polsko-niemieckiego – powiedział prezes CSM Janusz Reiter. – To wydarzenie weszło do podręczników historii jako przykład moralnego gestu, który najpierw poruszył sumienia ludzi, a później utorował drogę politycznym procesom – dodał.

Dr Irina Kobrinska, analityk w Instytucie Gospodarki Światowej i Stosunków Międzynarodowych Rosyjskiej Akademii Nauk, porównała politykę odprężenia Brandta do relacji polsko-rosyjskich. Według niej Władimir Putin wykonał podobny gest wobec Polski jak Brandt, gdy rok temu przybył na obchody 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej na Westerplatte.

Jej zdaniem także katastrofa smoleńska była rodzajem katharsis, która – choć straszna i bolesna – może przynieść ze sobą „coś dobrego, coś nowego” w relacjach polsko-rosyjskich. Dodała, że strona rosyjska uznała tydzień temu Katyń za zbrodnię stalinowską i „przekazuje Polsce wszystkie dokumenty śledztwa katyńskiego”. – Powstała realna szansa na reset stosunków – podkreśliła.

Jej zdaniem Willy Brandt uważał, że postęp w relacjach między Polską a Niemcami toczy się w szerszym kontekście historycznym, geograficznym, politycznym. Tak samo jest obecnie. Rosji potrzebna jest modernizacja i partnerstwo z UE nie tyle za pośrednictwem Polski, ile wraz z nią.

Reiter dodał, że widzi w społeczeństwie polskim chęć do porozumienia z Rosją, czego jeszcze niedawno nie moglibyśmy sobie wyobrazić. – Trzeba dbać o to, aby ten entuzjazm nie rozbił się o twarde fakty polityczne i nie przekształcił w rozczarowanie – powiedział.