Obama do Kongresu: działajcie

W wygłoszonym w nocy z wtorku na środę orędziu o stanie państwa prezydent USA jak zwykle skupił się na wewnętrznych problemach kraju. Przypomniał, że choć sytuacja gospodarcza się poprawia, bezrobocie spadło do najniższego poziomu od pięciu lat i maleje deficyt budżetowy, to skutki lepszej koniunktury nie są odczuwane przez większość Amerykanów.

Prezydent mówił o rosnącym kryzysie klasy średniej. „Możliwości awansu skurczyły się. Trzeba się zmierzyć z twardą rzeczywistością – w środku ożywienia gospodarczego zbyt wielu Amerykanów pracuje tylko po to, aby związać koniec z końcem. Zbyt wiele osób w ogóle nie ma pracy" – mówił Obama. Stagnację płac przeciwstawił rosnącym zyskom wielkich spółek oraz giełdowej hossie, z której dobrodziejstw mogą korzystać nieliczni. „Nierówności się pogłębiają" – mówił prezydent przy aprobacie lewej strony sali.

Prezydent nie przedstawił jednak wielkich wizji zmian. Zarzucił natomiast Kongresowi (w domyśle republikańskiej większości w izbie niższej)  „hamowanie postępu". Przypomniał o ubiegłorocznym kryzysie, który odbił się negatywnie na wiarygodności kredytowej USA i doprowadził do dwutygodniowego paraliżu rządu federalnego. Zapowiedział także, że nie zamierza ponownie dyskutować na temat kwestii podniesienia limitu zadłużenia publicznego. Głosowanie w tej sprawie musi się odbyć w lutym, zanim rząd straci możliwość dalszego zaciągania długów.

Obama po raz kolejny wezwał także do uchwalenia reformy systemu imigracyjnego i uregulowania statusu 11 milionów osób przebywających w USA nielegalnie. Oprócz tego zaproponował stworzenie nowych kont emerytalnych dla pracowników, którym pracodawcy nie stwarzają możliwości odkładania dodatkowych pieniędzy. W ramach planu walki o poprawę sytuacji na rynku zatrudnienia firmy będą też mogły liczyć na ulgi podatkowe.

Najwięcej kontrowersji wywołała zapowiedź rządzenia za pomocą rozporządzeń wykonawczych (executive orders) z pominięciem Kongresu. Prezydent uzasadnia chęć regulowania konkretnych problemów za pomocą dekretów niezdolnością parlamentu do podejmowania decyzji.

Jedną z takich decyzji ma być podwyższenie wysokości płacy minimalnej w firmach realizujących kontrakty z rządem federalnym do 10,10 dol. za godzinę pracy (obecnie 7,25 dol.). Przy tej okazji wezwał zebranych, aby „dali podwyżkę całej Ameryce". Zgodnie z prawem o wysokości płacy minimalnej stanowi w USA Kongres lub lokalne legislatury (jeśli w poszczególnych stanach obowiązuje wyższa płaca od federalnej), ale w przypadku rządowych zamówień Obama ma prawo stawiać warunki kontrahentom.

Sama taka zapowiedź wywołała stanowczą reakcję republikanów. „Zgodnie z konstytucją to Kongres stanowi prawo, a prezydent jedynie je egzekwuje" – ostrzegł przewodniczący Izby Reprezentantów John Boehner.

Polityka zagraniczna jak zwykle stanowiła jedynie margines wystąpienia. Jeszcze mniej mówił o Europie – wspomniał jedynie o współpracy transatlantyckiej, wzywając przy okazji Kongres do poparcia umów o wolnym handlu negocjowanych z Unią Europejską i 11 krajami regionu  Pacyfiku.

Ukrainie poświęcił dosłownie jedno niezobowiązujące zdanie. Dużo więcej miejsca w prezydenckim orędziu zajęły natomiast Iran, Afganistan i Syria. Sprzeciwił się kongresowym planom zaostrzenia sankcji na Teheran i zapowiedział weto, jeśli taka ustawa trafi na jego biurko. Mówił o dalszym wycofywaniu się z Afganistanu do końca 2014 r. i zapewnił o kontynuowaniu walki z terroryzmem. W Syrii administracja będzie chciała współpracować z opozycją pod warunkiem, że ta odetnie się od kontaktów z ugrupowaniami terrorystycznymi.

Orędzie Obamy otworzyło w USA kampanię wyborczą do Kongresu – twierdzi większość komentatorów. W listopadzie Amerykanie wybiorą cały skład Izby Reprezentantów oraz jedną trzecią Senatu.

Wystąpienie prezydenta spotkało się aż z dwiema replikami – oficjalną Partii Republikańskiej wygłoszoną przez zasiadającą w Izbie Reprezentantów Cathy McMorris Rodgers oraz przez senatora Mike'a Lee w imieniu  Ruchu Tea Party. McMorris Rodgers nie pozostawiła wątpliwości, że głównym tematem kampanii będzie Obamacare – reforma systemu ubezpieczeń zdrowotnych. To dla republikanów łatwy cel ataku, bo jej realizacja napotyka na trudności. „Prezydencka ustawa po prostu nie sprawdza się w życiu" – mówiła kongresmenka.