Jak napisać testament: Ostatnią wolę trzeba umieć sporządzić i przechować

Testament jest też niezbędny, gdy spadkodawca chce w innych proporcjach, niż wynika to z zasad dziedziczenia ustawowego (wskazanych w art. 931 – 940 kodeksu cywilnego), rozdzielić spadek.

Przepisów ustawy nie stosuje się też np. do osoby będącej w separacji. Ona na ich podstawie nie dziedziczy po małżonku, może natomiast dziedziczyć na podstawie testamentu.

Profesjonalista pewniejszy

Nie ma wątpliwości wśród specjalistów, że najprostsze formy testamentów to własnoręczny i notarialny.

Notarialny wprawdzie wymaga pofatygowania się do notariusza i niewielkiej opłaty, ma jednak tę zaletę, że sporządza go profesjonalista, udziela przy tym za darmo porady, a w razie sporu – bo bywają też spory o testamenty, także notarialne – jest wiarygodnym świadkiem. Tylko przed notariuszem można sporządzić testament, w którym ustanowiony ma być zapis windykacyjny.

Zapis windykacyjny

Zapis windykacyjny pozwala zadysponować oznaczoną rzeczą, np. mieszkaniem, na rzecz zapisobiercy (spadkobiercy testamentowego), są jednak dwa istotne ograniczenia:

Pójście do notariusza czy wezwanie go do chorego testatora (osoby sporządzającej testament) może być wyjściem, gdy nie jest on zdolny napisać całego dokumentu własnoręcznie, np. z powodu podeszłego wieku czy choroby. W takiej sytuacji notariusz może dokonać czynności poza kancelarią – w domu, szpitalu czy innym miejscu. Najlepiej oczywiście sporządzać testament wtedy, kiedy jest się w pełni zdrowia, bo  ma się gwarancję, że ostatnia wola zostanie zrealizowana.

Własną ręką

Najprostszym dokumentem, który nie wymaga żadnych dodatkowych czynności, jest testament własnoręczny, czyli napisany własną ręką, a nie przez kogoś innego! Jest tak samo ważny jak notarialny, ale trzeba wiedzieć, jak go sporządzić.

Taki testament spadkodawca pisze w całości pismem ręcznym, podpisuje się zaraz pod tekstem i opatruje datą. Oczywiście musi być w nim jasno wskazane, że jest to ostatnia wola, najlepiej zatytułować „testament", a sama jego treść (dyspozycja) powinna być jednoznaczna.

Testament powinien być nie tylko napisany bez błędów, lecz także zabezpieczony, by trafił do rąk jego beneficjentów, ostatecznie do sądu, inaczej wola zmarłego może nie być wykonana. To nie jest już jednak kwestia prawa, ale zapobiegliwości, należy więc poinformować osoby zainteresowane, by nie dochodziło do sytuacji, w której ktoś po latach znajdzie go w jakiejś książce albo wręcz testament nigdy nie ujrzy światła dziennego.

61,50 zł

tylko tyle wynosi opłata za sporządzenie testamentu notarialnego

Na posiadaczach testamentu ciążą też określone obowiązki. Zgodnie z art. 646 kodeksu postępowania cywilnego każda osoba, u której znajduje się testament i która dowie się o śmierci jego autora, zobowiązana jest do dostarczenia testamentu do sądu spadku, czyli sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Jeśli ktoś bezzasadnie uchyla się od tego obowiązku, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wynikłą stąd dla spadkobierców. Ponadto sąd może nałożyć grzywnę na taką osobę.

Spadkobierca w zasadzie nie musi robić nic, by skorzystać z odziedziczonego majątku (trzeba jednak pamiętać o obowiązkach podatkowych: w wypadku dziedziczenia powstaje on co do zasady z chwilą przyjęcia spadku – art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Aby jednak beneficjent mógł się legitymować tytułem do odziedziczonej rzeczy,  np. mieszkania, zwłaszcza na podstawie testamentu, powinien potwierdzić swoje prawa do spadku.

Służy temu procedura stwierdzenia nabycia spadku w sądzie bądź równoważne poświadczenie dziedziczenia u notariusza, które wymaga jednak zgody wszystkich spadkobierców. Ta usługa u notariusza kosztuje ok. 300 zł, nieco więcej niż w sądzie.

– Notariusz prowadzi jednak klientów niejako za rękę – mówi Joanna Greguła, notariusz z Krakowa. – Doradza im, co dalej robić ze spadkiem: w sprawach podatkowych czy podczas podziału schedy.