Stanowisko organu podatkowego
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji 27 czerwca 2018 r., sygn. 0115- KDIT1-1.4012.238.2018.2.MM, uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. Odnośnie do pytania pierwszego stwierdził, że w omawianym przypadku wystąpi sytuacja, w której ma miejsce skonkretyzowane świadczenie (dowóz dzieci na zajęcia odbywające się poza szkołą) wykonywane pomiędzy dwiema określonymi stronami transakcji, dla którego istnieje bezpośredni beneficjent czynności.
Gmina zobowiązuje się bowiem wykonać określone czynności na rzecz konkretnej osoby (rodzica dziecka), za które otrzymuje opłaty w określonej wysokości. Skoro zatem możliwe jest zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez gminę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), to czynność taką należy uznać za świadczenie usług. A ponieważ jej wykonanie następuje w ramach stosunków cywilnoprawnych, czynność ta podlega opodatkowaniu VAT.
Fakt, że gmina obarczona jest zadaniem w postaci realizacji zadań publicznych o charakterze edukacyjnym, nie jest jednoznaczny z tym, że automatycznie zostaje wyłączona z zakresu VAT. W przedmiotowej sprawie bowiem zachodzi związek pomiędzy otrzymywanymi dochodami (uiszczanymi przez rodziców opłatami), a zobowiązaniem się gminy do wykonania określonych czynności.
Uiszczane opłaty nie są zatem niczym innym jak wynagrodzeniem wnoszonym na poczet świadczenia usług dokonywanych przez gminę. Nie ma przy tym znaczenia, że opłaty te pokrywają jedynie koszty świadczonych usług transportu dzieci. Odnosząc się do pytania drugiego organ wskazał, że usługi transportu dzieci na zajęcia odbywające się w ramach podstawy programowej – jako usługi ściśle związane ze świadczonymi przez Gminę usługami w zakresie kształcenia – będą korzystały ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a) ustawy o VAT. Natomiast w przypadku, gdy usługi te nie będą świadczone w ramach podstawy programowej danej szkoły (będą wykonywane poza podstawą programową), będą opodatkowane stawką VAT w wysokości 8proc.
Wyrok WSA
Na powyższą interpretację gmina wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, który nie zgodził się ze stanowiskiem organu i interpretację uchylił. Od ustnym uzasadnieniu podkreślił, że w omawianej sytuacji mamy do czynienia z działaniami edukacyjnymi realizowanymi przez gminę jako organ władzy publicznej i w ramach zadań, które na niej spoczywają w świetle obowiązującego porządku prawnego, co oznacza, że czynności tych nie można kwalifikować jako działalność gospodarczą. Odpłatność za tego rodzaju przedsięwzięcia jest bowiem w istocie formą dofinansowania gminy na potrzeby prawidłowej realizacji zadań w zakresie edukacji. Rodzice i opiekunowie uczniów przyjmują na siebie taki obowiązek nie dlatego by wspierać działalność gospodarczą gminy iźnie z uwagi na swoje szczególne, subiektywne oczekiwania, ale wyłącznie dla dobra dzieci i młodzieży, aby ich edukacja i wychowanie w systemie publicznej oświaty spełniały standardy wyznaczane przez współczesny rozwój naukowy i społeczny. W omawianych okolicznościach zatem gmina nie świadczy usług na rzecz rodziców na zasadach wolnorynkowych, nie oferuje rodzicom czy opiekunom uczniów takich usług jako przedsiębiorca, nie podejmuje się przedsięwzięcia gospodarczego i nie bierze na siebie jakiegokolwiek ryzyka towarzyszącego każdej działalności gospodarczej. Realizuje powierzone jej przez prawo zadania o charakterze publicznym, w tym przypadku w zakresie edukacji. Powyższe oznacza, że przedmiotowe opłaty nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Wyrok nie jest prawomocny. ?
Agnieszka Bieńkowska doradca podatkowy, partner w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe
Problematyka omawiana w powyższym wyroku była już także przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w wyroku z 12 maja 2016 r. w sprawie C-520/14 Gemeente Borsele. Trybunał rozpatrywał w nim kwestię statusu gminy jako podatnika VAT w odniesieniu do opłat pobieranych od rodziców tytułem dowozu dzieci do szkół stwierdzając, że w takim przypadku jednostka samorządu terytorialnego nie prowadzi działalności gospodarczej, a więc nie działa jako podatnik VAT. Okoliczności, w jakich dochodzi do świadczenia takich usług różnią się bowiem od tych, w jakich zwykle prowadzi się działalność w zakresie przewozu osób – gmina nie oferuje świadczenia usług na ogólnym rynku przewozu osób, lecz jest raczej usługobiorcą i konsumentem końcowym usług przewozu nabytych od przedsiębiorstw transportowych, z którymi zawiera umowy, i udostępnianych rodzicom uczniów w ramach jej działalności polegającej na świadczeniu usługi publicznej. Zdaniem TSUE, tego rodzaju działalność nie spełnia kryteriów pozwalających na uznanie jej za działalność gospodarczą, o której mowa w art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112.
