Wójt może liczyć tylko na jeden dodatek do pensji

Pracownikowi samorządowemu może być przyznany dodatek specjalny. Ten składnik pensji jest fakultatywny (>patrz ramka). Przysługuje on okresowo wtedy, gdy pracownikowi zwiększono zakres obowiązków służbowych lub powierzono mu dodatkowe zadania. Dodatek o tej samej nazwie wypłaca się obligatoryjnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta). Co do zasady włodarz jest też pracownikiem samorządowym. Czy zatem można mu przyznać podwójny dodatek? Inaczej mówiąc: przyznać mu fakultatywny składnik za zwiększony zakres obowiązków? Chociaż przepisy tego wprost nie zakazują, to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 kwietnia 2019 r. (sygn. akt II OSK 633/19) stwierdził, że wójtowi przysługuje tylko dodatek specjalny (obligatoryjny) na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych (u.p.s.). Nie można mu wypłacać tego dodatku (fakultatywnego) na mocy art. 36 ust. 5 u.p.s.

Czytaj także: Wójt nie otrzyma dodatku specjalnego

Uchwała rady gminy

Rada gminy w drodze uchwały przyznała wójtowi dodatek specjalny na podstawie dwóch przepisów u.p.s. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że zgodnie z art. 36 ust. 5 u.p.s. pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań może być przyznany dodatek specjalny.

Wojewoda Pomorski stwierdził nieważność tego aktu. W swoim rozstrzygnięciu podał, że przyznanie przez radę gminy dwóch dodatków specjalnych, których łączna wysokość przekracza kwotę maksymalną przy założeniu zastosowania wskazanej w uchwale stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego stanowi wprost naruszenie § 6 rozporządzenia płacowego. Przepis ten określa bowiem minimalną i maksymalną kwotę dodatku specjalnego przysługującego osobom, o których mowa w art. 36 ust. 3 u.p.s. (tj. wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta, staroście oraz marszałkowi województwa).

Gmina rozstrzygnięcie to zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Ten oddalił skargę. W uzasadnieniu zaś wskazał, że w odniesieniu do podmiotów wskazanych w art. 36 ust. 3 u.p.s. ustawodawca uznaje ten dodatek za element obligatoryjny wynagrodzenia. Regulacja ta stanowi zatem wyraz w pełni uzasadnionego uznania, że pełnienie funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty oraz marszałka województwa z założenia wiąże się z permanentnym wykonywaniem zwiększonego zakresu zadań i obowiązków służbowych. Z kolei świadczenie, o którym mowa w art. 36 ust. 5 u.p.s., mające charakter fakultatywny, może być przewidziane jedynie za wykonanie dodatkowych zadań, poza stricte bieżącymi zadaniami służbowymi lub z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych. Jest to świadczenie o charakterze jednorazowym lub krótkookresowym, które może być ustalone dla wszystkich pracowników umownych, w tym zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, kierowniczych stanowiskach urzędniczych, pomocniczych i obsługi.

Rozróżnienie świadczenia

Gmina nie dała za wygraną. Wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Argumentowała, że każdemu pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań może zostać przyznany dodatek specjalny. A wójt bezsprzecznie też jest pracownikiem samorządowym. Dlatego – zdaniem gminy – nie można zarzucić radzie, że naruszyła ona jakikolwiek przepis. Z tym poglądem nie zgodził się NSA, wobec tego oddalił skargę kasacyjną.

W uzasadnieniu wyroku NSA wyjaśnił, że odczytanie treści art. 36 ust. 5 u.p.s. powinno być dokonywane nie tylko na podstawie bezpośredniego brzmienia tego przepisu. Rzeczywiście, wójt jest pracownikiem samorządowym (art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. c u.p.s.). Jednak świadczenie o identycznej nazwie, tj. dodatek specjalny dla wójta i innych pochodzących z wyboru pracowników samorządowych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, jest przedmiotem unormowania art. 36 ust. 3 u.p.s. Zdaniem NSA różnica między tymi dodatkami, polega na tym, że dodatek specjalny z art. 36 ust. 3 u.p.s. ma charakter obligatoryjny, zaś ten, o którym mowa w art. 36 ust. 5 u.p.s. jest fakultatywny. W tym drugim przypadku element pensji jest uwarunkowany okresowym zwiększeniem obowiązków służbowych lub powierzeniem dodatkowych zadań. Natomiast dodatek obligatoryjny nie wymaga spełnienia innych warunków, niż zajmowanie stanowiska wójta (prezydenta miasta, burmistrza), starosty, marszałka województwa.

Tylko jeden dodatek

Według NSA treść powołanych przepisów pozwala na przyjęcie, że pracownikowi samorządowemu przysługuje, jako jeden ze składników wynagrodzenia, dodatek specjalny. Ponadto sąd wyjaśnił, że przedstawione rozumienie przepisów potwierdza brzmienie pozostałych norm regulujących dodatki specjalne dla obu wskazanych grup pracowników samorządowych. Na mocy art. 37 ust. 1 pkt 6 u.p.s., Rada Ministrów została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia m.in. wysokości dodatku specjalnego dla osób, o których mowa w art. 36 ust. 3. W tym przypadku przysługiwanie dodatku specjalnego wynika z pełnienia funkcji oraz z u.p.s. Unormowania wymagało zatem jedynie ustalenie wysokości dodatku i w tym zakresie stan prawny dopełniają § 1 pkt 6 oraz § 6 rozporządzenia płacowego. Natomiast, w odniesieniu jedynie do pracowników samorządowych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 u.p.s., przewidziano dla pracodawcy uprawnienie do określenia w regulaminie wynagradzania, warunków i sposobu przyznawania dodatków.

NSA podkreślił, że uwzględnienie treści całościowej regulacji w zakresie szczegółowych zasad przysługiwania i przyznawania dodatku specjalnego dla określonych grup pracowników samorządowych pozwala więc na ustalenie rzeczywistego brzmienia art. 36 ust. 5 u.p.s. oraz wzajemnej relacji art. 36 ust. 3 i art. 36 ust. 5 u.p.s.

podstawa prawna: art. 36 ust. 3, ust. 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1260 ze zm.)

podstawa prawna: § 1 pkt 6, § 6 rozporzą- dzenia Rady Ministrów z 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (DzU z 2018 r., poz. 936 ze zm.)

Składniki pensji

Elementami zarobku są:

- wynagrodzenie zasadnicze,

- dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastka)

- nagroda

- dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne

- nagroda jubileuszowa

- odprawa emerytalno-rentowa

- odprawa w związku z upływem kadencji oraz

- dodatki:

– za wieloletnią pracę

– specjalny