Szef może mieć spore problemy ze zwolnieniem radnego

Przepisy ustaw samorządowych mówią, że rozwiązanie stosunku pracy z radnym wymaga uprzedniej zgody rady gminy (miasta), powiatu czy sejmiku województwa, której ten jest członkiem. Rada (sejmik) zgody odmówi, jeżeli powodem są „zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu”.

Podwyższony stopień ochrony zatrudnienia radnych jest konsekwencją szerokich publicznoprawnych kompetencji rad jednostek samorządu. Ma umożliwić radnym skuteczne i bezpieczne sprawowanie mandatu społecznego. Pracodawcy zaś uniemożliwić ewentualne szykanowanie albo wręcz wyrzucenie z pracy pracownika, który mu się naraził, pełniąc funkcję publiczną w radzie gminy czy miasta (np. w czasie pracy). Ponieważ ta ochrona, w sposób daleko idący ogranicza swobodę zatrudniania pracowników przez pracodawców, ustanawiające ją przepisy powinny być interpretowane ściśle.

[srodtytul]Wniosek na piśmie[/srodtytul]

Rada musi otrzymać na piśmie wniosek inicjatora zwolnienia radnego o wyrażenie zgody na rozwiązanie z nim stosunku pracy. [b]Wniosek powinien być uzasadniony, np. poważnymi uchybieniami w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, tak by rada mogła ocenić zasadność zwolnienia z pracy.[/b] Wypowiedzenie pracownikowi radnemu umowy o pracę bez uzyskania zgody rady narusza prawo i nie może być skuteczne.

Ochrona stosunku pracy radnego obejmuje wszystkie formy jego nawiązania (umowę o pracę, powołanie, mianowanie, wybór) oraz rozwiązania (wypowiedzenie, rozwiązanie bez wypowiedzenia). Przy czym sądy interpretują przepisy w taki sposób, że ochrona obejmuje także tych radnych, którym pracodawca zamierza wypowiedzieć warunki pracy i płacy. Uzasadnia się to tym, że tzw. wypowiedzenie zmieniające zawsze może prowadzić do zwolnienia. Na przykład poprzez zaproponowanie pracownikowi warunków nie do zaakceptowania.

[srodtytul]Tylko stosunek pracy[/srodtytul]

Sądy sprecyzowały w orzeczeniach, że przepisy o szczególnej ochronie nie odnoszą się do rozwiązania stosunku służbowego, np. zwolnienia z zawodowej służby wojskowej. Nie obejmuje ona także osób zarządzających zakładem pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. dyrektora szpitala zatrudnionego na podstawie kontraktu na zarządzanie placówką SP ZOZ. Ochrona nie dotyczy też radnego na stanowisku dyrektora szkoły. Jego odwołanie z funkcji nie prowadzi do rozwiązania stosunku pracy, ponieważ pozostaje dalej nauczycielem pracownikiem szkoły. Podobnie np. odwołanie przez ministra finansów naczelnika urzędu skarbowego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, który jest radnym, nie wymaga zgody rady.

[srodtytul]Sprzeciw uzasadniony[/srodtytul]

Przepisy nie określają żadnych warunków ani kryteriów, jakimi ma się kierować rada przy podejmowaniu decyzji o wyrażeniu zgody na rozwiązanie stosunku pracy radnego lub jej odmowie. Prawo rady do sprzeciwu wobec zamiaru pracodawcy nie jest jednak ograniczone tylko do sytuacji, gdy powodem tego zamierzenia są „zdarzenia związane z wykonywaniem mandatu przez radnego”. Z przepisów wynika, że wtedy rada po prostu jest zobowiązana niejako automatycznie do odmowy udzielenia zgody. Przesądza o tym użyte sformułowanie „rada odmówi”.

Nie znaczy to jednak, że rada zawsze musi zgodzić się na zwolnienie z pracy radnego, jeżeli pracodawca nie stawia mu zarzutów związanych z piastowaniem mandatu. Jak wynika z orzecznictwa sądowego, w takich sytuacjach rada ma prawo do swobodnej oceny i decyzji uznaniowej. Może się sprzeciwić albo nie. Bada ewentualnie, czy ze względu na standardy i kryteria obowiązujące w prawie pracy zamiar pracodawcy jest dostatecznie uzasadniony.

Z drugiej strony kompetencja rady do odmowy zgody nie oznacza, że może ona odmówić w każdej sytuacji. Z orzecznictwa sądowego wynika, iż uchwała odmowna, której motywy byłyby nie do pogodzenia z zasadami porządku prawnego, która nie miałaby oparcia w stanie faktycznym, w jakim wypowiedzenie zostało dokonane, byłaby wadliwa.