Jest problem z tworzeniem funduszy osiedlowych

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7E384D45317C23FD9E6B62CACC43B9BE?id=163433]Ustawa o samorządzie gminnym [/link]stanowi, że jednostki te mogą tworzyć sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne jednostki pomocnicze. Jak wynika z treści art. 5 ust. 1 tej ustawy, jednostką pomocniczą może być również miasto położone na terenie gminy. Jednostki pomocnicze tworzy rada – w drodze uchwały – po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami (art. 5 ust. 2).

Zgodnie z treścią art. 35 ustawy o samorządzie gminnym organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem. Dokument ten określa nazwę jednostki, jej obszar, zasady i tryb wyborów organów, ich organizację i zadania, zakres zadań przekazanych jednostce pomocniczej do realizacji oraz zakres kontroli oraz nadzoru nad działalnością organów jednostki pomocniczej.

Jednocześnie kolejne artykuły stanowią, że organami sołectwa są zebranie wiejskie i sołtys, którego działalność wspiera rada sołecka (art. 36). Natomiast z treści art. 37 wynika, że organami dzielnicy (osiedla) są rada oraz zarząd.

[srodtytul]Dobra wola władz[/srodtytul]

Jednostki pomocnicze gmin nie mają osobowości prawnej. Przysługuje im jednak prawo zarządzania przydzielonym im mieniem komunalnym, korzystania z niego oraz rozporządzania w ustalonym w statucie zakresie dochodami uzyskanymi z tego mienia. Ponadto – jak wynika z treści art. 51 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym – jednostki pomocnicze mogą prowadzić na zasadach w statucie określonych gospodarkę finansową w ramach budżetu gminy.

Przepis ten stosuje się do wszystkich utworzonych przez gminę jednostek pomocniczych, a więc zarówno sołectw, jak i dzielnic, osiedli czy miast. [b]To jednak, czy na podstawie tego przepisu jednostki pomocnicze gmin będą mogły dysponować wyodrębnionymi w ramach budżetu gminy środkami finansowymi, uzależnione jest od dobrej woli wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz rady[/b].

Przepis ten ani też żadne inne przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie zawierają norm, które umożliwiałyby jednostkom pomocniczym występowanie ze skutecznym roszczeniem do gminnych władz o wyodrębnienie takich środków. Tak jest również w przypadku funduszu sołeckiego tworzonego na podstawie przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=306132]ustawy z 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim (DzU nr 52, poz. 420 ze zm.)[/link].

Zgodnie bowiem z treścią jej art. 1 ust. 1 to rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, do 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża jej na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym.

[srodtytul]Co wynika z uzasadnienia[/srodtytul]

Czy ustawa o funduszu sołeckim może być podstawą do tworzenia funduszy osiedlowych (dzielnicowych)? To bardzo istotne pytanie, zwłaszcza że wykonane w ramach tego funduszu wydatki są gminom rekompensowane z budżetu państwa (dotacja celowa). Odpowiedź na nie nie jest jednoznaczna.

Z uzasadnienia rządowego projektu ustawy o funduszu sołeckim wynika bowiem, że intencją ustawodawcy było, aby fundusz ten był tworzony tylko i wyłącznie dla sołectw. Są to bowiem co do zasady najmniejsze z jednostek pomocniczych o najsilniejszych więzach łączących mieszkańców, usytuowanych na terenach wiejskich.

Zdaniem autorów projektu pod względem funkcjonalnym, społecznym i gospodarczym jednostek tych nie można zrównywać z innymi jednostkami pomocniczymi, które powstały na terenach o charakterze miejskim (osiedla, dzielnice) i które w stosunku do sołectw dysponują znacznym potencjałem demograficznym i ekonomicznym.

Sołectwa – w odróżnieniu od dzielnic czy osiedli – jako pokrywające się co do zasady z lokalną siecią osadniczą (wsiami) reprezentują dobrze określoną wspólnotę interesów ich mieszkańców wynikającą ze wspólnej tradycji historycznej. Interesy te – ze względu na swoją skalę – są często możliwe do zaspokojenia na poziomie niższym niż poziom gminy.

Z tego względu ograniczanie stosowania przepisów ustawy o funduszu sołeckim tylko do tej kategorii jednostek pomocniczych nie oznacza nierównego traktowania pozostałych (osiedli, dzielnic), tylko zapewnienie sołectwom adekwatnych instrumentów rozwoju, które umożliwią skrócenie dystansu pomiędzy nimi a innymi jednostkami pomocniczymi (druk sejmowy 1278).

[srodtytul]Wyroki też nieprzychylne[/srodtytul]

„Słuszne jest stanowisko organu nadzoru, że nie ma żadnego przepisu prawa, który dawałby podstawę prawną do tworzenia tzw. funduszu osiedlowego”. Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, oddalając skargę jednej z gmin na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody, stwierdzające nieważność uchwały w sprawie utworzenia funduszu osiedlowego [b](wyrok z 28 kwietnia 2010 r., II SA/Po 15/10)[/b].

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia sąd zwrócił uwagę, że [b]gmina w ramach gospodarki finansowej może czynić jedynie to, na co zezwalają jej przepisy prawa.[/b] W szczególności gminy nie mają uprawnień do stosowania rozwiązań przewidzianych dla gospodarowania funduszem sołeckim do gospodarowania funduszem osiedla.