Fundusz sołecki: na jakie cele i inwestycje przyszłoroczne pieniądze

Fundusz sołecki to zagwarantowane w budżecie gminy pieniądze dla sołectw na wykonanie przedsięwzięć służących poprawie warunków życia mieszkańców. O wyodrębnieniu funduszu w budżecie decyduje rada gminy, podejmując stosowną uchwałę. Natomiast podstawę prawną funkcjonowania funduszu sołeckiego zawierają przepisy ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (DzU z 2014 r., poz. 301), która weszła w życie 20 marca tego roku, zastępując przepisy ustawy – o tym samym tytule – z 20 lutego 2009 r. (DzU z 2009 r. nr 52, poz. 420 ze zm.).

Kto wydaje środki

Ponieważ fundusz jest częścią budżetu gminy, to dysponuje nim wójt, zakupując wskazane przez sołectwo towary lub usługi. Oznacza to, że wszelkie zamówienia publiczne związane z realizacją zadania finansowanego z funduszu sołeckiego są organizowane przez urząd gminy, a nie przez sołtysa. Natomiast to, w którym miesiącu nastąpi uruchomienie środków, zależy od aktywności mieszkańców sołectwa, rady sołeckiej i sołtysa. To ważne, bo środki funduszu sołeckiego powinny być wydane do końca roku budżetowego.

Natomiast decyzje o wyodrębnieniu funduszu oraz o jego przeznaczeniu zapadają w roku poprzedzającym rok budżetowy. Oznacza to, że w 2014 r. zapadają rozstrzygnięcia dotyczące funduszu sołeckiego na 2015 r.

233 mln zł to łączna kwota wydatków funduszu sołeckiego utworzonego przez 1140 gmin w 2012 r.

Bogaty może ?dać więcej

Zgodnie z obowiązującymi przepisami uchwałę w sprawie wyodrębnienia bądź niewyodrębnienia funduszu sołeckiego rady gmin obowiązane były podjąć do końca marca. Termin ten ma nieprzekraczalny charakter, co oznacza, że późniejsze podjęcie uchwały skutkuje nieważnością takiego aktu.

Decydując się na wyodrębnienie funduszu sołeckiego, rada gminy nie rozstrzyga natomiast o jego wysokości. Ta ustalana jest bowiem zgodnie z określonym w ustawie algorytmem. Przy obliczaniu środków przypadających na dane sołectwo bierze się pod uwagę liczbę mieszkańców sołectwa oraz tzw. kwotę bazową, która jest wynikiem podziału wykonanych dochodów podatkowych gminy przez liczbę jej mieszkańców.

Na tym jednak nie koniec. Ustawodawca przyznał gminnym radom kompetencję do podwyższenia funduszu ponad wynikającą z wyliczeń wysokość. W tym celu konieczne jest podjęcie uchwały, w której wskazane zostaną zasady zwiększania środków funduszu przypadających na poszczególne sołectwa. Uchwalę podejmuje się do 30 czerwca. Uchwała podjęta z naruszeniem tego terminu jest nieważna.

Ostateczną informację o tym, ile środków sołectwo dostanie do dyspozycji, wójt przekaże sołtysom do 31 lipca.

Decyduje ?zebranie wiejskie

O ile rada gminy decyduje o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego, o tyle o przeznaczeniu tych środków rozstrzygają sołectwa. W tym celu należy zwołać zebranie wiejskie, na którym uchwala się wniosek o przyznanie środków z funduszu. To ważne, bo bez takiego wniosku sołectwo przy podziale funduszu zostanie pominięte.

Wniosek może zostać uchwalony na wniosek co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa, a także z inicjatywy sołtysa i rady sołeckiej.

Należy wskazać w nim, co mieszkańcy chcą zrobić za środki funduszu. Podejmując uchwałę w tej sprawie, warto pamiętać, że ustawa wymaga, aby sołecka inicjatywa mieściła się w katalogu zadań własnych gminy, służyła poprawie warunków życia mieszkańców i była zgodna ze strategią rozwoju gminy.

W praktyce oznacza to, że z przyznanych środków sołectwo może zbudować lub wyremontować plac zabaw, naprawić zniszczony chodnik, zadbać o czystość we wsi, ustawiając kosze na śmieci, posadzić drzewa i krzewy czy wyremontować drobną infrastrukturę, np. przystanek autobusowy.

Oczywiście rozmiar planowanego przedsięwzięcia musi być powiązany z wysokością przypadających sołectwu środków. Gdy tych jest za mało, mieszkańcy mogą zadecydować, że wspomogą realizację planowanego zadania, w tym poprzez własną pracę (społeczną).

Warto pamiętać, że uchwalona 21 lutego 2014 r. ustawa wprowadziła nową możliwość wspólnego realizowania zadania przez sołectwa.

W tym celu każde z sołectw oddzielnie powinno uchwalić wniosek dotyczący wspólnego przedsięwzięcia. Umożliwi to kumulowanie środków na realizację przedsięwzięć. Tak uchwalone wnioski będą się uzupełniać np. wtedy, gdy dzieci z dwóch sołectw korzystają ze wspólnego placu zabaw – jedno z nich może sfinansować zabawki, a drugie naprawę ogrodzenia.

Wniosek sołectwa o przyznanie środków powinien być uzasadniony, a jego przekazanie wójtowi powinno nastąpić do 30 września.

Poza możliwością wspólnego realizowania przedsięwzięć przez sołectwa ustawa z 21 lutego 2014 r. przyznaje sołectwom kompetencję do zmiany – w trakcie roku budżetowego – przedsięwzięcia do realizacji w ramach funduszu. Taka zmiana nie może być jednak dowolna, dlatego ustawodawca postanowił, że nie może ona prowadzić do zwiększenia wydatków ustalonych w pierwotnym budżecie. Oznacza to, że sołectwa, które nie złożyły wniosku do budżetu – i co za tym idzie, nie miały zagwarantowanych w uchwalonym budżecie żadnych środków – nie będą mogły proponować wprowadzenia nowych przedsięwzięć w czasie roku budżetowego.