Oświata: gminy chcą swobody w tworzeniu zespołów szkół

Rz: O ile wzrosły w ostatnich latach wydatki gmin ?na oświatę?

Marek Olszewski:

Nie mamy jeszcze policzonych dokładnie wydatków ?za 2013 r., natomiast w latach 2009–2012 ten przyrost wyniósł 1,5 mld zł. Oznacza to, że wydatki samorządów ponad otrzymywaną ?z budżetu państwa subwencję wzrosły z 6 mld zł do 7,5 mld zł.

Czym jest to spowodowane?

Ogólnie mamy dwie kategorie wydatków oświatowych: na zadania subwencjonowane oraz te, ?na które subwencji nie otrzymujemy. To przede wszystkim przedszkola, oddziały przedszkolne ?w szkołach czy dowożenie uczniów do szkół.

Przyczyny to głównie brak konsekwencji przy obniżaniu wieku szkolnego. Ten wzrost jest również związany z systemem wynagrodzeń wypłacanych w szkołach. Co prawda samorządy nauczyły się w ostatnich latach, co robić, aby nie wypłacać nauczycielom dodatków wyrównawczych, ale ten problem wciąż występuje. Trudno zwłaszcza osiągnąć średnie wynagrodzenia w kategoriach nauczyciel stażysta i kontraktowy. Wpływ na te wydatki ma również ograniczenie liczebności oddziałów szkolnych do 25 uczniów. To tak naprawdę jest nowym zadaniem dla gmin. To są wreszcie koszty związane ?z obniżaniem wieku przedszkolnego ?i obowiązkiem zapewnienia coraz młodszym dzieciom miejsc w przedszkolach.

Jak należy zmienić zasady finansowania edukacji przedszkolnej?

Obecnie gminy otrzymują na edukację przedszkolną dotację celową, ale jest to finansowanie zadania ?w ograniczonym zakresie, bo państwo dokłada nam tylko do „godzin za złotówkę". Dlatego postulujemy zmianę tego systemu i zastąpienie dotacji celowej subwencją przedszkolną naliczaną podobnie jak w przypadku szkół – na każdego ucznia. ?To rozwiązanie pozwoliłoby zobaczyć, ile państwo rzeczywiście daje, i ile gminy muszą do tego zadania dołożyć.

Jakie problemy mogą pojawić się przy wprowadzaniu jednego podręcznika?

System sprawdza się w momencie, gdy zaczyna być stosowany w praktyce.

Z pewnością będziemy ?z niepokojem oczekiwać przywiezienia tych podręczników do szkół, na koszt Ministerstwa Edukacji. Nie mamy na razie powodu domniemywać, że to się nie uda.

Natomiast ustawodawca sam wprowadził ryzyko, że rada pedagogiczna wystąpi ?o zakup innego podręcznika niż ministerialny. Związek Gmin Wiejskich RP od początku było przeciwne temu rozwiązaniu, bo nasuwa ono przypuszczenie, że ten ministerialny podręcznik może nie być najlepszym.

Problemem może okazać się zakup podręczników, na które przyjdzie dotacja. Proszę zauważyć, że dofinansowanie, i to wyprzedzająco, na kolejne lata, zostało kwotowo zapisane w ustawie. A co np. z inflacją czy zmianami cen? Czy dotacja wystarczy na zakup podręczników? Tego nie wiadomo. To dopiero sprawdzimy w praktyce.

W jaki sposób zmienić ustawę oświatową, aby umożliwić samorządom racjonalizację sieci szkół i wydatków na oświatę?

Przede wszystkim poprzez umożliwienie łączenia ?w zespoły szkół tego samego typu. A także podwyższenie limitu do 120 uczniów ?dla szkół przekazywanych stowarzyszeniom do prowadzenia. No i generalnie poprzez zwiększenie wpływu organu prowadzącego na organizację oświaty na swoim terenie. Proszę zauważyć, że nawet teraz utworzenie najpopularniejszego zespołu: szkoła podstawowa ?i gimnazjum, wymaga zgody kuratora.

W jakim stopniu procedowany w MEN projekt nowelizacji ?Karty nauczyciela ?spełnia oczekiwania samorządów?

Nie pozwoliliśmy usunąć tego co najważniejsze, czyli ograniczeń w korzystaniu ?z urlopów dla poratowania zdrowia, zmiany zasad liczenia średnich wynagrodzeń czy likwidacji dodatku mieszkaniowego.