Zwrot zasiłku na ekonomiczne usamodzielnienie bez odsetek

Rada gminy nie może w uchwale zobowiązać osób, które zwracają zasiłek celowy na ekonomiczne usamodzielnienie sankcji w postaci konieczności zapłaty odsetek ustawowych.

Publikacja: 04.10.2014 09:00

Zwrot zasiłku na ekonomiczne usamodzielnienie bez odsetek

Foto: ROL

Michał Cyrankiewicz

Rada gminy Świętajno uchwaliła szczegółowe warunki, tryb przyznawania i zwrot zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie. W uchwale rada wskazała, że o przyznanie zasiłku mogą ubiegać się osoby i rodziny spełniające kryterium dochodowe, a zasiłek przyznaje się w szczególności ze względu na bezrobocie, niepełnosprawność oraz z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej spowodowanej klęską żywiołową lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami.

W ocenie wojewody warmińsko – mazurskiego tak sformułowana uchwała narusza prawo, a to dlatego, że wykracza poza zakres przyznanego radzie gminy upoważnienia ustawowego zawartego w art. 43 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto organ nadzoru stwierdził, że zakwestionowaną uchwałą rada dokonała niedopuszczalnej modyfikacji art. 7 i art. 8 ustawy o pomocy społecznej. W konsekwencji rozstrzygnięciem nadzorczym z 30 września 2014 r. organ nadzoru uchylił niektóre z jej postanowień (sygn. PN.4131.181.2014)

Zgodnie z art. 43 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość oraz szczegółowe warunki i tryb przyznawania i zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie. Natomiast art. 7 tej ustawy wskazuje okoliczności uzasadniające przyznanie pomocy, a z kolei art. 8 kryterium dochodowe uprawniające do uzyskania świadczenia.

- Z przepisów ustawy o pomocy społecznej wynika jednoznacznie, że jeżeli osoba lub rodzina ubiega się o przyznanie świadczenia, to musi spełniać kryteria dochodowe przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej ustawowej dysfunkcji lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy – wyjaśnia Grażyna Kluge, wicewojewoda warmińsko – mazurski. – Natomiast radzie gminy nie przysługują kompetencje w kształtowaniu powyższych przesłanek. W szczególności zaś rada nie może powyższych kwestii regulować w sposób dowolny, a zwłaszcza modyfikować przepisów ustawy. A to dlatego, że ustawodawca nie przyznał radzie uprawnień do samodzielnego kształtowania kręgu osób, którym może być przyznany zasiłek celowy na ekonomiczne usamodzielnienie – dodaje.

Rada gminy nie może w uchwale określać elementów składowych decyzji administracyjnej

Wojewoda warmińsko – mazurski zakwestionował także inne postanowienia uchwały rady gminy Świętajno. M.in. zawartą w § 4 ust. 1 uchwały regulację mówiącą, że przyznanie zasiłku następuje w drodze decyzji administracyjnej określającej wysokość i przeznaczenie zasiłku celowego oraz termin wydatkowania oraz zwrotu świadczenia.

- Powyższym przepisem rada uregulowała kwestie proceduralne, dotyczące wydawania decyzji administracyjnej oraz jej elementów składowych – mówi Grażyna Kluge. – Natomiast z art. 43 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej takie uprawnienie dla rady nie wynika – dodaje.

Podobne stanowisko zajął w tej kwestii Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który w wyroku z 23 lutego 2005 r. stwierdził, że art. 43 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej nie pozwala na przyjmowanie przez radę gminy rozwiązań prawnych tworzących nową regulację w zakresie ustalania elementów, które ma zawierać decyzja administracyjna (sygn. IV SA/Wr 26/05).

Za sprzeczne z prawem organ nadzoru uznał również postanowienia uchwały nakładające obowiązek zwrotu zasiłku, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wypłacenia świadczenia, i w razie jego wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem.

- Wysokość kwoty podlegającej zwrotowi winna być taka sama jak określona w decyzji przewidującej zwrot świadczenia – wyjaśnia Grażyna Kluge. – W szczególności nie może być powiększana o dodatkowe opłaty, w tym o odsetki ustawowe. Już z przepisów Kodeksu cywilnego wynika bowiem, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej, ustawy, z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu. Tymczasem ustawa o pomocy społecznej nie upoważnia rady gminy do wprowadzenia w ramach uchwały określającej tryb zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie uprawnienia do wyciągania wobec osób, które otrzymały to świadczenie konsekwencji w postaci obowiązku zapłaty odsetek ustawowych – tłumaczy wicewojewoda.