Najem bez umowy również opodatkowany VAT

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi potwierdził w niedawnej interpretacji, że w kwestii opodatkowania VAT liczy się przede wszystkim ekonomiczny sens zdarzeń gospodarczych, a nie ich cywilistyczne ujęcie (nr interpretacji: IPTPP2/443-730/14-4/JS).

Sprawa dotyczy gminy, która pytała o rozliczenie VAT od bezumownego korzystania z lokalu – drugiego piętra budynku – przez mieszkających w nim lokatorów. Chodziło o ustalenie prawa do odliczenia wydatków poniesionych przez nią na ten budynek – jego pierwsze piętro gmina wynajmowała firmie działającej w branży medycznej.

Gmina ponosiła i ponosi wydatki na  ten budynek w celu dostosowania do go do potrzeb najemców. Prowadziła m.in.: roboty budowlane i termomodernizacyjne. Ponadto pokryła koszty bieżące służące zapewnieniu odpowiedniego stanu technicznego budynku (m.in. zakup materiałów, utrzymywanie czystości itp.).

Zarówno wydatki inwestycyjne, jak i bieżące były i są dokumentowane wystawianymi na gminę fakturami VAT z wykazanymi na nich VAT. Gmina dotychczas nie odliczyła podatku naliczonego z tytułu powyższych wydatków, a do ustalania prawa do tego odliczenia ważne jest ustalenie, jak na potrzeby VAT traktować bezumowne udostępnianie jednego z pięter budynku.

Zdaniem gminy należy je traktować tak samo jak najem umowny.

Zarówno gmina jak i osoba zajmująca bezumowne lokal wyraźnie i jednoznacznie wyrażały swoją wolę uzyskiwania korzyści z tej  sytuacji. Lokator chciał nadal mieszkać w tym lokalu, a gmina nadal chciała uzyskiwać z tego tytułu przychody. Gmina nie domaga się odszkodowania w przypadku nieopuszczenia zajętych pomieszczeń. Na lokatora nie została – i jak deklarowała gmina, nie zostanie – nałożona kara za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego, gdyż obie strony są zainteresowane kontynuacją stanu obecnego.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT zwalnia się z podatku usługi w zakresie wynajmowania nieruchomości o charakterze mieszkalnym wyłącznie na cele mieszkaniowe. Gmina uznała, że udostępnianie lokalu na cele mieszkaniowe bezumowne podlega zwolnieniu z VAT.

– Należy przyjąć, że między stronami istnieje/będzie istniał dorozumiany stosunek prawny, a dorozumianą zgodę należy traktować jako świadczenie usług, która to czynność ma charakter usługi najmu – stwierdziła izba skarbowa. Uznała ona, że gmina pozwalając osobie fizycznej na korzystanie z lokalu mieszkalnego świadczy i będzie świadczyć usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, które ze względu na ich odpłatny charakter (możliwość zamieszkania w lokalu w zamian za uiszczane wynagrodzenie) podlegają opodatkowaniu VAT.

Organ zgodził się też z gminą, że usługa ta będzie zwolniona z podatku.

Katarzyna Berej-Bartoszczyk, konsultant, Accreo sp. z o.o.

Omawiana interpretacja indywidualna prawa podatkowego wydana przez dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi 2 stycznia 2015 r. po raz kolejny potwierdza, jak zawiła jest kwestia opodatkowania działalności prowadzonej przez gminy podatkiem od towarów i usług. Problem wynika z dualizmu gminy, która raz występuje w obrocie gospodarczym jako jednostka samorządu terytorialnego realizująca zadania własne, przez co nie podlega unormowaniom ustawy o VAT. Z kolei innym razem – jako podatnik wykonujący czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Wątpliwości w odniesieniu do opodatkowania działalności mogą się pojawić, gdy nie doszło np. do zawarcia umowy najmu. Czy w takiej sytuacji gmina nie występuje jako podatnik?