W art. 7a ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej przyjęto, że jednostki samorządu terytorialnego (w tym gminy) mogą ustanawiać i przyznawać doroczne nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. Nagrody można przyznawać osobom fizycznym lub prawnym, a także innym podmiotom – na podstawie oceny całokształtu działalności lub osiągnięć o istotnym znaczeniu. W takim przypadku organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (w przypadku gminy – rada gminy), w drodze uchwały, określają szczegółowe warunki i tryb przyznawania powyższych nagród, biorąc pod uwagę:
- charakter działalności osoby fizycznej lub prawnej bądź
- rangę osiągnięcia
w zakresie twórczości artystycznej oraz upowszechniania lub ochrony kultury.
Ustalanie przez radę gminy sposobu i metod postępowania przy przyznawaniu nagrody obejmuje m.in. określenie poczynań służących realizacji tego zadania, w tym o charakterze doradczym. Uprawnienia organu doradczego nie mogą jednak naruszać ustawowych kompetencji organów gminy (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 grudnia 2007 r., sygn. II OSK 1333/07, NZS 2008/4/74). Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Dolnośląskiego z 6 maja 2010 r. (znak NK.II.JK8.0911-15/10, LEX nr 1731837) rada gminy może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając ich przedmiot działania i skład osobowy, ale ze swojego grona. Natomiast kompetencja do ewentualnego powołania członków komisji spoza składu rady przysługuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) w ramach jego właściwości do wykonania uchwały rady. W ramach określenia trybu przyznania nagrody mieści się postanowienie o utworzeniu organu opiniodawczo-doradczego, jakim jest np. komisja mająca za zadanie wyłonienie kandydatów, którym zostaną przyznane nagrody. Nie można jednak powierzyć komisji przyznania nagrody. Nagrody konkretnym podmiotom przyznaje wójt, zgodnie z trybem określonym uchwałą rady. W orzecznictwie podkreśla się przy tym, że charakter i funkcja omawianej nagrody wykluczają wydawanie decyzji o jej przyznaniu (por. m.in. wyrok NSA z 15 września 2010 r., sygn. II OSK 1409/10, LEX nr 746517).
