Zarząd łatwiej wymienić niż burmistrza

O skutkach nieudzielenia wójtowi absolutorium mówi art. 28a ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z jego treścią uchwala rady gminy w sprawie nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta (ust. 1). Dodatkowym warunkiem przewidzianym w tym przepisie jest to, aby nieudzielenie absolutorium nastąpiło po upływie dziewięciu miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż dziewięć miesięcy przed końcem kadencji.

[ramka][b]Przykład[/b]

Kacper G. został wybrany na wójta gminy Lewandów w wyborach, które odbyły się 15 grudnia 2008 r.

Jest to jego pierwsza kadencja. 30 kwietnia 2009 r. rada gminy podejmowała uchwałę w sprawie nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu gminy za rok 2008. W tej sytuacji wynik głosowania nie jest równoznaczny z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania Kacpra G. ze stanowiska. Od dnia jego wyboru nie upłynęło bowiem jeszcze dziewięć miesięcy.[/ramka]

Podobne rozwiązania przewidują przepisy ustaw o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie województwa. Zgodnie z art. 30 ust. 1 powiatowej ustawy ustrojowej uchwała rady w sprawie nieudzielenia absolutorium zarządowi jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o jego odwołanie, chyba że został on już odwołany z końcem roku budżetowego z innej przyczyny. Takie rozwiązanie jest logiczne. Jeżeli bowiem zarząd, który wykonywał budżet np. w 2008 r., został już odwołany, a na jego miejsce powołano nowy, to trudno, aby ten nowy zarząd ponosił konsekwencje niewłaściwego wykonania budżetu w zeszłym roku, na co faktycznie nie miał żadnego wpływu.

Takie samo rozwiązanie przewiduje art. 34 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=14A6567BC98C59E29ABF82D6A0EA3977?id=163432]ustawy o samorządzie województwa[/link].

[srodtytul]Problematyczne rozstrzygnięcie[/srodtytul]

Zanim właściwe rady będą rozstrzygać, czy nieudzielenie absolutorium organowi wykonawczemu jest wystarczającą podstawą do jego odwołania, a w przypadku gminy do rozpoczęcia procedury referendalnej w tej sprawie, należy podjąć uchwałę w sprawie nieudzielenia absolutorium. I tu mamy zasadnicze różnice pomiędzy samorządem gminnym a powiatowym i wojewódzkim. [b]Zarówno bowiem w powiecie, jak i w województwie z nieudzieleniem absolutorium mamy do czynienia w sytuacji, w której właściwa rada lub sejmik albo podejmą uchwałę tej treści, albo odrzucą uchwałę o udzieleniu absolutorium. [/b]Stanowi o tym wprost art. 13 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym, a także art. 19 ust. 3 ustawy o samorządzie województwa. Takich zapisów brak natomiast w gminnej ustawie ustrojowej. Oznacza to, że jedynie w przypadku podjęcia przez radę gminy uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium odnosi ona taki skutek.

Natomiast w żadnym wypadku nie należy traktować odrzucenia przez radę gminy uchwały w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium jako podjęcia przez tę radę uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium. Takie wnioskowanie jest nieuzasadnione.

[srodtytul]Odwołanie przez radę lub sejmik...[/srodtytul]

O ile sprawa odwołania zarządu powiatu czy województwa jest procedurą w miarę nieskomplikowaną, o tyle odwołanie ze stanowiska wójta wymaga o wiele większego zachodu. Należy bowiem zorganizować w tej sprawie referendum.

W powiecie i województwie o odwołaniu zarządu decyduje rada. Wystarczająca w tej sprawie jest uchwała właściwej rady (sejmiku) podjęta większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady (sejmiku) w głosowaniu tajnym (odpowiednio art. 30 ust. 2 i art. 34 ust. 3). [b]Uchwała taka nie może być jednak podjęta na sesji zwołanej przed upływem 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium.[/b] Uchwałę taką właściwa rada (sejmik) podejmuje po uprzednim zapoznaniu się z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały o nieudzieleniu absolutorium.

[srodtytul]... albo w drodze referendum[/srodtytul]

Natomiast w gminach rada nie może samodzielnie złożyć wójta z urzędu. Może jedynie zorganizować w tej sprawie referendum. Jeżeli inicjatywa w tej sprawie wynika z nieudzielenia absolutorium, to zgodnie z treścią art. 28a ust. 3 gminnej ustawy ustrojowej rada gminy podejmuje uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta najwcześniej na sesji zwołanej po upływie 14 dni od podjęcia uchwały o nieudzieleniu absolutorium. Uchwałę o referendum podejmuje się po zapoznaniu rady z opinią regionalnej izby obrachunkowej w tej sprawie. Rada powinna również wysłuchać wyjaśnień wójta. [b]Referendum organizuje się, jeżeli za tym rozwiązaniem opowiedziała się bezwzględna większość ustawowego składu rady. Pamiętać również należy, że radni w tej sprawie głosują imiennie.[/b]

Referendum przeprowadza się na zasadach określonych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=38FFFE006275204D5962734F6BC74559?id=128788]ustawie z 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (DzU nr 88, poz. 985 ze zm.). [/link]

[ramka][b]Gdy ludzie opowiedzą się przeciw[/b]

Jeżeli w ważnym referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta), przeprowadzonym na wniosek rady gminy z powodu nieudzielenia absolutorium, przeciwko odwołaniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oddano więcej niż połowę ważnych głosów, to działalność rady gminy nie ulega zakończeniu z mocy prawa (por. art. 67 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym).[/ramka]