Opłata za odbiór śmieci jest daniną publiczną

Pobierane przez gminy opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych mają publicznoprawny (daninowy) charakter.

Potwierdza to postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 14 lutego 2012 r.  W orzeczeniu tym TK stwierdził, że od 1 lipca 2013 r. opłaty te z cywilnoprawnej należności za usługę przekształciły się w opłatę (daninę) publiczną, do której stosuje się przepisy dotyczące publicznoprawnych opłat ponoszonych na równi z podatkami lokalnymi na rzecz gminy (sygn. akt Tw 24/11).

Zaokrąglać czy nie

Podobnie mówi Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu w stanowisku dotyczącym możliwości zaokrąglania tych opłat do pełnych złotych.

– W ocenie Izby o lokalnym charakterze podatku lub opłaty decyduje uprawnienie organów jednostek samorządu terytorialnego do ustalania ich wysokości w zakresie ustalonym w ustawie – wyjaśnia Janusz Gałkiewicz, prezes RIO w Opolu.

Jak wynika z przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wyłączną kompetencję do ustalania stawek opłat za odbiór i gospodarowanie odpadami komunalnymi przysługuje radzie gminy.

Samo jednak ustalenie charakteru opłaty za odbiór i gospodarowanie odpadami nie wystarczy do rozstrzygnięcia sporu, czy powinny one być zaokrąglane do pełnych złotych, czy też – zgodnie z art. 63 § 2 ordynacji podatkowej – takiemu zaokrągleniu nie podlegają. Przepis ten stanowi bowiem, że zaokrąglania podstaw opodatkowania i kwot podatków nie stosuje się do opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych. Przepis ten jest różnie interpretowany przez sądy administracyjne.

Przykładowo: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że wyłączenie, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje tylko i wyłącznie opłaty wymienione w przepisach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyli miejscowej, uzdrowiskowej czy targowej (sygn. akt III SA/Wa 1514/07).

Odmienne stanowisko w tej sprawie prezentuje Maciej Kiełbus, prawnik w kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners.

– Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie powinna być zaokrąglana. Zwrot użyty w ordynacji podatkowej: „opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych" ma szerszy zasięg niż ewentualny zwrot: „opłat, o których mowa w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych" – wyjaśnia Maciej Kiełbus. – Przemawia za tym także wykładnia celowościowa: te same cele, które wskazują na niezaokrąglanie opłat i podatków lokalnych, o których mowa w ustawie o opłatach i podatkach lokalnych, przemawiają także za niezaokrąglaniem tzw. opłaty śmieciowej – tłumaczy prawnik.

W ocenie Macieja Kiełbusa za brakiem podstaw do zaokrąglania opłaty śmieciowej przemawia także jej kosztowy charakter.

– Opłata ma stanowić odzwierciedlenie rzeczywistych kosztów. Gmina nie może na niej zarabiać ani do niej dopłacać – wyjaśnia.

A jednak dopłacają

Okazuje się, że w praktyce gminy do nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi dopłacają. Głównie w tych jednostkach, w których rada gminy uchwaliła opłaty za odbiór i gospodarowanie odpadami komunalnymi poniżej kosztów.

Tak jest np. w Brzegu (woj. opolskie),w którym radni uchwalili stawki opłaty w wysokości 16 zł od osoby (burmistrz wnioskował, aby stawka wynosiła 25 zł od osoby). Obecnie rada poszukuje źródeł na pokrycie strat miasta wynikających z wyższych od wpływów z opłat kosztów odbioru śmieci. Zastanawiają się m.in. nad obniżeniem o połowę swoich diet, a także wynagrodzenia burmistrza.

Generalnie jednak mieszkańcy skarżą się, że po wejściu w życie nowego systemu są zmuszeni płacić za odbiór odpadów więcej. Potwierdzają to dane Głównego Urzędu Statystycznego, z których wynika, że w lipcu 2013 r. opłaty za odbiór śmieci wzrosły średnio o 47,6 proc.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.cyrankiewicz@rp.pl

Kompetencje rady gminy

Rada gminy, określając stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, bierze pod uwagę:

- liczbę mieszkańców zamieszkujących daną gminę;