Tak wynika z opracowanego przez Forum Od-nowa raportu „Samorząd 3.0". Dokument pokazuje nie tylko najważniejsze problemy, z jakimi boryka się samorząd terytorialny, ale także sposób na dojście do stanu pożądanego.
- Jednym z głównych problemów z jakimi boryka się obecnie samorząd terytorialny to nadmiar regulacji prawnych określających co i w jaki sposób gmina, czy powiat powinny robić – mówi Agata Dąmbska, ekspertka Forum Od-nowa – to należy zmienić tak, aby ustawy określały tylko ramy działania samorządu, pozostawiając mu swobodę decydowania o sposobie realizacji zadań.
Z tym wiąże się konieczność zagwarantowanie samorządom swobody organizacyjnej. To gmina powinna decydować, w jakiej formie zadania są realizowane. – Wcale nie jest konieczne, aby bezrobociem zajmował się urząd pracy, a pomocą społeczną inna wyodrębniona jednostka gminy – mówi Agata Dąmbska. – Te same zadania z powodzeniem może wykonywać chociażby organizacja społeczna, czy nawet prywatna firma. Trzeba tylko umożliwić gminom decydowanie kto i jak ma to robić – dodaje.
Samodzielności gminom nie da się jednak zapewnić przy obecnym sposobie finansowania samorządów. – jedynie 49 proc. dochodów gmin stanowią dochody własne, a z tego jedynie ¼ pochodzi z podatków i opłat, na których ustalanie i pobieranie gminy mają jakikolwiek wpływ – mówi dr Maciej Bukowski, z Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych.
To należy zmienić. W ocenie ekspertów Forum Od-nowa finansowanie samorządów powinno opierać się na dochodach własnych, dlatego proponują wprowadzenie komunalnego podatku dochodowego, jako wydzielonej części obecnego PIT. – PIT komunalny to również sposób na pokazanie mieszkańcom ile z ich dochodów trafia do gmin, oraz co gmina z tymi pieniędzmi robi.
