Gminy opracowują strategie umożliwiające pozyskanie funduszy unijnych 2014–2020

Choć wciąż brakuje aktów prawnych, gminy opracowują już strategie umożliwiające pozyskanie funduszy unijnych w latach 2014–2020.

Uchwalona 11 lipca 2014 r. przez Sejm ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności czeka na podpis prezydenta RP. W art. 30 reguluje ona m.in. sposób funkcjonowania zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT).

Lepsze stowarzyszenie

Tymczasem ZIT istnieją już od roku, za sprawą zasad realizacji ZIT, podpisanych rok temu przez minister Elżbietę Bieńkowską. Na ich podstawie powstało już 17 związków ZIT – określa się je związkami bez względu na przyjętą formułę prawną. Teraz zasady te stały się częścią ustawy. Założenia do niej przewidywały, iż związki ZIT mogą przyjąć formułę związku międzykomunalnego, stowarzyszenia, spółki prawa handlowego lub porozumienia administracyjnego. Ostatecznie jednak formuła porozumienia daje jedynie możliwość wyboru projektów, ale nie ich realizacji. To zależy od zdolności instytucjonalnej, którą ma np. stowarzyszenie, ale nie porozumienie.

Tymczasem absolutna większość samorządów wybrała porozumienie. Jedynie samorządy z subregionu centralnego Górnego Śląska zawiązały stowarzyszenia.

Związek ZIT jest formą partnerstwa pomiędzy miastem, najczęściej wojewódzkim, a otaczającymi je gminami i powiatami znajdującymi się na obszarze funkcjonalnym. ZIT jest obligatoryjny, gdy samorządy z tego obszaru chcą skorzystać z regionalnych programów operacyjnych (RPO) finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego na wspólne przedsięwzięcia w drodze pozakonkursowej.

Zawierając porozumienia, samorządy natrafiały na wzajemne animozje, które na szczęście udało się przezwyciężyć. Uchwałą związku ZIT dokonywano wyboru lidera oraz siedziby. Następnie ZIT rozpoczęły wraz ze swoim regionem opracowywanie strategii, często kompromisowych, bo ile samorządów, tyle wizji. W konfliktowej atmosferze przebiegają też obecnie konsultacje społeczne, ponieważ na kształt strategii organizacje pozarządowe chcą mieć wpływ na etapie programowania, a nie dopiero gotowego projektu.

Twarde negocjacje

W kolejnym etapie opracowania powinny przejść formalną weryfikację w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju. Biuro Prasowe MIR poinformowało, iż zdecydowana większość  ZIT przekazała swoje strategie do zaopiniowania. Nie wiadomo jednak, jak ten proces jest zaawansowany. Pewne jest, że w stosunku do pierwotnego harmonogramu opóźnienie wynosi już 12 miesięcy.

Grzegorz Tomaszewski, ekspert z DS Consulting doradzający pomorskiemu związkowi ZIT, zapewnia, że zasadnicze dla projektów ZIT są negocjacje z samorządami województw, a nie z ministerstwem. – Ono zwraca bardziej uwagę na elementy formalne, na to, czy strategia ma charakter „zintegrowany". Temat konkretnych projektów finansowanych w formule ZIT w RPO to zdecydowanie poziom wojewódzki – wyjaśnia.

Związki mają przed sobą jeszcze etap weryfikacji ich możliwości finansowych przez instytucje zarządzające RPO i podpisanie z nimi porozumienia o realizacji ZIT. Z tym że wciąż trwają rozmowy poszczególnych RPO w Brukseli na ten temat. W ich efekcie może się okazać, że związki ZIT będą musiały zmienić swe strategie.

W końcowym etapie samorządy czekają więc twarde negocjacje dotyczące wyboru projektów i zakresu ich finansowania. Na razie wciąż nie zakończył się proces legislacyjny.

Opinia dla „Rz"

Elżbieta Pernak-Kozłowska Urząd Miasta Legionowa