Wadliwa decyzja – sprostowanie czy uzupełnienie?

Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) przewiduje tryby usuwania wadliwości decyzji administracyjnych, przy czym kluczowa jest weryfikacja, z jaką wadą mamy do czynienia. W przypadku wad istotnych konieczne będzie zaskarżenie decyzji przy pomocy zwyczajnych bądź nadzwyczajnych środków zaskarżenia, co w orzecznictwie określane jest mianem weryfikacji decyzji i może prowadzić nawet do jej uchylenia. Do usuwania wad nieistotnych służy tryb rektyfikacji decyzji, który nie powoduje wyeliminowania decyzji z obrotu prawnego. Tryby te nie wykluczają się wzajemnie, nie mogą być natomiast stosowane zamiennie.

Czytaj także: Wadliwa część decyzji nie musi prowadzić do jej nieważności w całości

Sprostowanie błędów i omyłek

Tryb rektyfikacji decyzji obejmuje sprostowanie, uzupełnienie oraz wykładnię treści decyzji. W pewnych sytuacjach może powstać uzasadniona wątpliwość, czy właściwe jest sprostowanie, czy też uzupełnienie decyzji. Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle ważna, bowiem skorzystanie ze złego trybu może być brzemienne w skutkach np. uniemożliwiać w praktyce realizację inwestycji na podstawie decyzji zawierającej wady.

Sprostowanie decyzji dotyczy wadliwości polegającej na błędach pisarskich i rachunkowych oraz innych oczywistych omyłkach np. błąd w nazwie podmiotu, siedzibie, brak daty lub błędna data bądź błędnie wpisana jednostka redakcyjna przepisu. Sprostowanie nie może jednak polegać na ingerencji w merytoryczny sposób rozstrzygnięcia sprawy. W zależności od rodzaju decyzji inaczej interpretuje się wady jako nieistotne – w przypadku decyzji lokalizacyjnej nie jest oczywistą omyłką niewłaściwe wskazanie w decyzji numerów działek (por. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 września 2009 r., II OSK 1439/08, LEX nr 597281). Ustawodawca nie ograniczył żądania sprostowania decyzji żadnym terminem, tak więc z żądaniem sprostowania decyzji można wystąpić w każdym czasie. Rozstrzygnięcie w przedmiocie sprostowania decyzji następuje w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

Kiedy uzupełnienie

Uzupełnienie decyzji dopuszczalne jest wyłącznie w zakresie rozstrzygnięcia lub pouczenia o środkach prawnych np. kiedy organ nie objął rozstrzygnięciem całego żądania strony albo też nie zawarł pouczenia o możliwości wniesienia odwołania. Co istotne, uzupełnienie może dotyczyć tylko braków nieistotnych, a więc takich, które nie mogą prowadzić do zmiany treści decyzji. Poza tymi przypadkami uzupełnienie decyzji jest wykluczone. W przeciwieństwie do sprostowania – żądanie uzupełnienia decyzji jest ograniczone terminem czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Uzupełnienie decyzji co do rozstrzygnięcia następuje w formie decyzji korygującej decyzję pierwotną, odmowa natomiast w formie postanowienia, które jest niezaskarżalne. Natomiast uzupełnienie decyzji co do pouczenia o środkach prawnych następuje w formie postanowienia. Orzeczenie o uzupełnieniu lub jego odmowa nie ma samodzielnego bytu prawnego – pozostają częścią decyzji, której uzupełnienia domagała się strona. Co istotne, zgodnie z art. 111 § 1a k.p.a. organ administracji publicznej, który wydał decyzję, może ją uzupełnić lub sprostować z urzędu w ww. zakresie w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji.

Termin na odwołanie

Dotychczas istniał spór w doktrynie, czy złożenie wniosku o uzupełnienie decyzji wpływa na termin do wniesienia odwołania. W najnowszym orzecznictwie Naczelny Sąd Administracyjny przyjmuje, że „złożenie wniosku o uzupełnienie decyzji rodzi taki skutek procesowy, że termin do wniesienia odwołania nie biegnie, do czasu doręczenia stronie rozstrzygnięcia wniosku o uzupełnienie decyzji" (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20 listopada 2018 r. II OSK 2971/18, LEX nr 2582022). Jest to konsekwencją faktu, że w postępowaniu odwoławczym organ obowiązany jest ponownie rozpoznać i rozstrzygnąć sprawę w pełnym zakresie, a więc także obejmującym rozstrzygnięcie uzupełniające.

Zgodnie z brzmieniem art. 107 § 1 k.p.a. akt wydany w wyniku rozpoznania żądania o uzupełnienie decyzji powinien zawierać nowe pouczenie o terminie wniesienia odwołania uwzględniające treść art. 111 § 2 k.p.a, a mianowicie, że błędne pouczenie w decyzji nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia. W rezultacie termin na złożenie odwołania będzie niejako wydłużony o okres, w którym dochodzi do rozpoznania wniosku o uzupełnienie. Aby zachować prawo do wniesienia odwołania, żądanie uzupełnienia decyzji należy zgłosić w czternastodniowym terminie. Z przesuniętego terminu do wniesienia odwołania mogą skorzystać wszystkie strony postępowania i nie ma znaczenia, że o uzupełnienie występowała tylko część z nich (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 19 grudnia 2017 r., I SA/Wa 343/16, LEX nr 2496055).

Może zdarzyć się tak, że tylko jedna ze stron postępowania złoży wniosek o uzupełnienie bądź sprostowanie decyzji. Wniesienie przez tę samą bądź inną stronę postępowania wniosku o uzupełnienie decyzji organu I instancji nie pozbawia wniesionego skutecznie w ustawowym terminie środka odwoławczego bytu prawnego, a także nie niweczy skutku prawnego w postaci zaskarżenia decyzji (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 22 listopada 2017 r., II SA/Kr 764/17, LEX nr  2415165). Jest to wykładnia progwarancyjna zapewniająca stronom skorzystanie z prawa do odwołania. Nieuzasadnione byłoby nałożenie na stronę, która odwołała się od decyzji w ustawowym terminie, obowiązku ponownego jego złożenia w związku ze złożonym przez inną stronę wnioskiem o uzupełnienie decyzji. NSA wskazuje, ze w takim przypadku odwołanie powinno zostać rozpoznane, ale po zakończeniu biegu terminu z art. 111 § 2 k.p.a. (por. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20 listopada 2018 r. II OSK 2971/18, LEX nr 2582022).

Na tym tle pojawia się problem w orzecznictwie dotyczący liczenia terminu do wniesienia środka zaskarżenia w sytuacji, gdy organ administracji działając na podstawie powyższego przepisu dokona sprostowania pouczenia zawartego w swoim rozstrzygnięciu, od którego ten środek zaskarżenia przysługuje. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że sprostowanie postanowienia w zakresie zawartego w nim pouczenia o trybie i terminie wnoszenia zażalenia modyfikuje moment rozpoczęcia biegu terminu do złożenia środka odwoławczego, ponieważ dopiero od tego momentu strona ma pewność co do prawidłowości pouczenia. Nie można różnicować w skutkach prawnych uzupełnienia i sprostowania pouczenia, bowiem zarówno uzupełnienie jak i sprostowanie nadaje pouczeniu właściwą treść, której uprzednio postanowienie albo decyzja nie posiadały (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 28 grudnia 2017 r., II SA/Rz 1208/17, LEX nr 2431708, z 24 stycznia 2019 r., II SA/Rz 1118/18, LEX nr 2643559).

Każdorazowo, po doręczeniu decyzji administracyjnej strona winna zapoznać się z treścią decyzji, sprawdzić czy zawiera wszystkie wymagane prawem elementy, czy nie ma omyłek, zawiera pouczenie, a także czy rozstrzyga o całości żądania. Tryb rektyfikacji decyzji służy do usuwania nieistotnych wad decyzji, natomiast po upływie terminu do uzupełnienia decyzji usunięcie wady w tym trybie będzie już niemożliwe, co może doprowadzić do opóźnienia wykonania decyzji bądź uniemożliwienia wszczęcia dalszych postępowań przed organami administracji publicznej w przypadku gdyby wadliwa decyzja była podstawą do ich wszczęcia lub kontynuacji.

Kinga Malcher starszy prawnik w M. Krotoski Adwokaci i Radcy Prawni sp.k., specjalizuje się w prawie nieruchomości i administracyjnym