Dyrektor szkoły przyłapany na kradzieży straci posadę z dnia na dzień

Czego dotyczył spór

We wrześniu 2014 r. burmistrz miasta odwołał ze stanowiska dyrektorkę zespołu szkół bez wypowiedzenia. Przypomniał, że organ prowadzący szkołę może w przypadkach szczególnie uzasadnionych – art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty – odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia po uzyskaniu opinii właściwego organu nadzoru pedagogicznego. Zdaniem burmistrza takie okoliczności zaistniały w przypadku odwołanej dyrektor. Tłumaczył, że kobieta w lipcu 2014 r. została ukarana mandatem karnym za kradzież alkoholu w sklepie. Czyn ten został popełniony w dużym sklepie dyskontowym w obecności wielu kupujących oraz obsługi sklepu. Samo zdarzenie zostało też bardzo źle ocenione przez społeczność 20-tysięcznego miasta.

Burmistrz podkreślał, że krytyczny artykuł na ten temat opublikowała gazeta regionalna. Zdarzenie zostało również skomentowane na forum internetowym.

W ocenie organu prowadzącego szkołę kobieta, dopuszczając się wykroczenia uwłaczającego godności dyrektora szkoły i nauczyciela, naruszyła art. 9 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela. Dalsze zajmowanie przez nią stanowiska dyrektora placówki oświatowej godzi w interes szkoły i destabilizuje placówki oświatowe w zakresie ich zadań wychowawczych.

Z inicjatywy byłej już dyrektorki wojewoda wszczął postępowanie nadzorcze w sprawie oceny ważności zarządzenia burmistrza. I po analizie sprawy unieważnił zarządzenie burmistrza. Organ nadzorczy przypomniał, że odwołanie w trakcie roku szkolnego możliwe jest tylko w przypadkach szczególnie uzasadnionych. A to zdaniem wojewody zawęża pole zastosowania tej procedury do sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych. Ponadto nakłada na organ prowadzący placówkę oświatową obowiązek szczegółowego przedstawienia i umotywowania zarządzenia o odwołaniu nauczyciela z kierowniczego stanowiska. Zdaniem organu nadzoru kontrolowane zarządzenie zostało wydane z naruszeniem art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty.

Wojewoda zwrócił uwagę szczególnie na treść negatywnej opinii kuratora oświaty w sprawie odwołania dyrektorki, który podkreślał w niej, że odwołana z funkcji nienagannie współpracowała z kuratorium, a w 2013 r. otrzymała nagrodę MEN za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej. Tak pozytywna opinia organu nadzoru pedagogicznego wydana wobec dyrektor świadczy o dbałości odwołanej o interesy zarządzanej placówki oświatowej.

Zdaniem wojewody szczególne przypadki, o jakich mowa w art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, to takie, które obiektywnie powodują destabilizację pod względem dydaktycznym, wychowawczym czy oświatowym jednostki oświatowej kierowanej prze nauczyciela. A jedyną możliwością zapobiegnięcia takiej sytuacji jest odwołanie dyrektora w trakcie roku szkolnego.

Rozstrzygnięcie

Burmistrz zaskarżył rozstrzygnięcie wojewody do sądu i wygrał. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że jego działanie było oparte na prawie i mieściło się w jego granicach, tj. uprawnienia do natychmiastowego odwołania z funkcji dyrektora placówki oświatowej prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego.

Sąd zauważył, że art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty nie definiuje pojęcia „szczególnie uzasadnionego przypadku" ani nie zawiera katalogu przypadków (stanów) mogących uzasadniać natychmiastowe odwołanie z funkcji dyrektora placówki oświatowej prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego.

W jego ocenie mogą to być zatem zarówno przypadki związane z zaniedbaniami w organizacji pracy placówki oświatowej i kierowaniu nią, jak również wiążące się z naganną postawą dyrektora placówki poza miejscem pracy. Przy czym nie muszą się one pokrywać, choć mogą, z kodeksowymi przyczynami rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Ocena konkretnego przypadku z punktu widzenia potrzeby natychmiastowego odwołania z funkcji dyrektora placówki oświatowej pozostawiona została organowi, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze.

Odwołując się do orzecznictwa, WSA zgodził się, że przypadki szczególnie uzasadnione, to zdarzenia (działanie lub zaniechanie) o charakterze wyjątkowym, nadzwyczajnym, mające charakter niedopełnienia obowiązków lub naruszenia prawa przez dyrektora placówki. A natychmiastowe odwołanie z funkcji kierownika placówki oświatowej nie może być dowolne, arbitralne i powinno być starannie uzasadnione.

Jednak zdaniem sądu burmistrz należycie wykazał, że zaistniało obiektywne zdarzenie związane z nagannym zachowaniem dyrektora placówki oświatowej, którego charakter i następstwa uzasadniały natychmiastowe jego odwołanie. Zdarzeniem tym był bezsporny fakt ukarania mandatem za wykroczenie polegające na kradzieży alkoholu w sklepie.