Samorządom nie wolno blokować konkurencji

Gminy i dostawcy mediów mają ostatnio czarną serię wyroków w Sądzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz decyzji urzędników. W ciągu kilku dni zapadły trzy niekorzystne dla nich rozstrzygnięcia. Chodzi m.in. o przystanki autobusowe, wysypiska odpadów i dostawy wody.

Wszystko przez to, że gminy są uznawane za przedsiębiorców i podlegają przepisom antymonopolowym (patrz ramka). – Definicja przedsiębiorcy w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów jest rzeczywiście bardzo szeroka. Obejmuje m.in. gminy i utworzone przez nie podmioty (np. gospodarstwa pomocnicze, spółki komunalne, zakłady budżetowe). Taką interpretację ustawy potwierdza bogate orzecznictwo sądowe – mówi Bernadeta Kasztelan-Świetlik, radca prawny w kancelarii Gessel. Gminy zresztą nie są tu wyjątkiem. Sąd uznawał już za przedsiębiorcę m.in. zarządcę cmentarza, parafię i spółdzielnię mieszkaniową. – Warto przypomnieć, że w świetle orzecznictwa SOKiK przedsiębiorcami są również związki branżowe (izby aptekarskie i notarialne), szkoły wyższe oraz Narodowy Fundusz Zdrowia, a także niektóre stowarzyszenia, np. ZAiKS – dodaje Bernadeta Kasztelan-Świetlik.

Jeżeli gmina złamie prawo, może ponieść takie same konsekwencje jak inni przedsiębiorcy. Grozi jej bowiem kara pieniężna. Tak wynika z art. 106 nowej ustawy antymonopolowej. Maksymalna wysokość kary może sięgnąć nawet 10 proc. przychodu (choć w praktyce są one znacznie niższe).

Marek Niechciał, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, stwierdził, że spółka Aqua z Bielska-Białej narzucała odbiorcom nieuczciwe warunki umów. Teraz, jeżeli decyzję utrzyma sąd, będzie musiała zapłacić 100 tys. zł. Urzędnicy zakwestionowali m.in. uprawnienie spółki do skracania okresu rozliczeniowego bez obligatoryjnej zmiany umowy z klientem, ograniczenie kwoty upustu cenowego, gdy woda nie jest należytej jakości, ograniczenie odpowiedzialności firmy za wstrzymanie lub ograniczenie dostawy wody i odbioru ścieków.

UOKiK nie podobała się też klauzula w umowie, która – jeżeli odbiorca nie płaci w terminie – uzależnia dalsze świadczenie usług np. od wpłaty kaucji lub złożenia weksla.

Tymczasem ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (

DzU z 2006 r. nr 123, poz. 858 ze zm.

) dokładnie reguluje sposób postępowania z niesolidnymi odbiorcami.

Sprawę sądową przegrała też gmina Łask. Nie zgadzała się ona, aby lokalni przewoźnicy korzystali z przystanków autobusowych. Tłumaczyła, że jest za duży ruch, zagrożone jest bezpieczeństwo mieszkańców, ulice są w złym stanie technicznym, mają niską przepustowość, a potrzeby komunikacyjne zaspokaja już kilku innych przewoźników. Te argumenty nie przekonały UOKiK, który uznał, że odmowa zgody na korzystanie z przystanków to nadużywanie pozycji dominującej.

Delegatura UOKiK we Wrocławiu sukcesem zakończyła sprawę Gorzowa Wielkopolskiego. Chodziło o to, aby miasto nie promowało jako jedynego miejsca wywózki śmieci zakładu utylizacji odpadów w Chróściku. Miasto zostało więc skarcone za narzucanie docelowego wysypiska firmom śmieciowym, które starały się o zezwolenia na wywóz odpadów komunalnych. UOKiK i sąd uznały, że działania władz prowadziły do stworzenia monopolu tego wysypiska.

Dlaczego gminy są traktowane jako przedsiębiorcy i podlegają rygorom ustawy antymonopolowej? – Takie rozwiązanie prawne wynika z tego, że jednostki samorządu zajmują pozycję, która pozwala im w znaczący sposób wpływać na sytuację przedsiębiorców działających na rynku lokalnym – tłumaczy Aneta Styrnik z UOKiK.