Służba cywilna: od czego zależy długość urlopu urzędnika

Uprawnienia urlopowe członków korpusu służby cywilnej różnią się. Pracownicy sc i osoby powołane na wyższe stanowiska w tej służbie mają prawo tylko do urlopu w wymiarze wynikającym z kodeksu pracy, a więc w zależności od ogólnego stażu pracy ich wakacje mogą trwać 20 dni (zatrudnienie krótsze niż 10 lat) albo 26 dni (zatrudnienie co najmniej 10 lat).

Dodatkowe wolne

Natomiast urzędnikowi służby cywilnej, niezależnie od urlopu „kodeksowego", przysługuje jeszcze prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze jednego dnia po pięciu latach zatrudnienia w służbie cywilnej. Wymiar tego urlopu zwiększa się z każdym rokiem pracy o jeden dzień aż do osiągnięcia 12 dni. Tak wynika z art.105 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc). Przy czym jak podkreśla Departament Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (dalej Departament SC KPRM) dodatkowy urlop wypoczynkowy nie jest samodzielnym uprawnieniem przysługującym urzędnikowi służby cywilnej odrębnie od urlopu wypoczynkowego na podstawie Kodeksu pracy (dalej kp). Dodatkowy urlop urzędnika powiększa wymiar urlopu przysługującego w danym roku na podstawie art. 154 kp. Taki powiększony wymiar urlopu wypoczynkowego podlega ewentualnym pomniejszeniom wynikającym:

- z wymiaru czasu pracy, w którym dany urzędnik jest zatrudniony,

- z nawiązywania lub rozwiązywania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego,

- z udzielenia i zakończenia urlopu bezpłatnego, itd.

W związku z brakiem w ustawie o służbie cywilnej regulacji szczególnych określających zasady udzielania dodatkowego urlopu wypoczynkowego, w związku z art. 9 ust. 1 usc, należy stosować do tego urlopu powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy normujące zasady realizowania prawa do urlopu wypoczynkowego.

Zmiana statusu

Powołanie urzędnika sc na wyższe stanowisko w służbie cywilnej „odbiera" mu czasowo ten przywilej. Zmiana statusu z urzędnika sc na osobę zajmującą wyższe stanowisko w sc oznacza dla urzędu konieczność ponownego ustalenia uprawnień urlopowych takiej osoby i to zarówno na początku jej kariery na stanowisku kierowniczym jak i po jej zakończeniu.

W przypadku powołania na wyższe stanowisko w służbie cywilnej urzędnika sc jego dotychczasowy stosunek pracy ulega zawieszeniu. Dyrektor generalny urzędu, w którym jest on zatrudniony, udziela mu na ten okres (czas powołania) urlopu bezpłatnego. Osoba ta pozostaje zatem jednocześnie w dwóch stosunkach pracy, z których jeden jest zawieszony. I albo te dwa stosunki pracy łączą ją z jednym pracodawcą (jest tak, gdy urzędnik sc obejmuje wyższe stanowisko w sc w macierzystym urzędzie) albo z dwoma odrębnymi pracodawcami wtedy, gdy powołanie wiąże się ze zmianą miejsca zatrudnienia.

Dwa stosunki dwa urlopy

Urlop wypoczynkowy, co do zasady, związany jest ze stosunkiem pracy. Oznacza to, że w przypadku dwóch równoległych stosunków pracy dla każdego z nich uprawnienia urlopowe muszą być ustalane odrębnie. A zatem w przypadku urzędnika sc powołanego na wyższe stanowisko w sc w innym urzędzie obaj zatrudniający go pracodawcy mają obowiązek ustalić wymiar przysługującego mu urlopu. Również, gdy stosunek pracy z powołania nawiązany zostaje z tym samym pracodawcą, ustala on wymiary urlopu dla każdego z tych stosunków pracy oddzielnie.

Reguły kodeksowe

Co do zasady wymiar urlopu kodeksowego, a więc urlopu przysługującego w wymiarze wynikającym z art. 154 kp zależy od ogólnego stażu pracy. Na długość okresu zatrudnienia składają się faktyczne okresy zatrudnienia (bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy) oraz inne okresy podlegające wliczeniu do okresu pracy na podstawie przepisów szczególnych czy to kodeksowych czy pozakodeksowych. Przy czym, w przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy do okresu zatrudnienia, od którego zależą prawo do urlopu i jego wymiar, wlicza się także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.

Oznacza to, że ustalając wymiar urlopu pracownika powołanego bierze się pod uwagę wszystkie zakończone okresy zatrudnienia takiego pracownika (wraz z tzw. okresami zaliczalnymi) oraz obecny niezakończony okres zatrudnienia aż do jego zawieszenia w związku z powołaniem na wyższe stanowisko w sc.

Zasada proporcjonalności

W przypadku, gdy do powołania dochodzi w trakcie roku kalendarzowego konkretny wymiar urlopu, z jakiego będzie mógł skorzystać taki pracownik w danym roku, ustalany musi być jeszcze z zastosowaniem zasady proporcjonalności określonej w art. 1551 kp. Zgodnie z tym przepisem w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop:

- u dotychczasowego pracodawcy – w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba, że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze;

- u kolejnego pracodawcy – w wymiarze:

– proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,

– proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Dla wymiaru urlopu ustalanego w drugim stosunku pracy (tu: na podstawie powołania) bez znaczenia jest, w jakim wymiarze pracownik wykorzystał urlop za bieżący rok przed udzieleniem urlopu bezpłatnego w ramach pierwszego stosunku pracy. Urlop, do którego urzędnik nabył prawo w poprzednim urzędzie i którego nie wykorzystał przed udzieleniem urlopu bezpłatnego na czas powołania, będzie mógł ewentualnie wykorzystać po powrocie z urlopu bezpłatnego. Oczywiście, jeśli prawo do tego urlopu nie ulegnie przedawnieniu.

Przykład

Urzędnik sc, który ze względu na staż pracy ma prawo do 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego oraz 10 dni urlopu dodatkowego z dniem 1 czerwca 2017 r. został powołany na stanowisko dyrektora departamentu w innym ministerstwie niż to, w którym jest zatrudniony. U nowego pracodawcy będzie mu przysługiwał tylko urlop kodeksowy w wymiarze proporcjonalnym, czyli do końca 2017 r. (powołanie następuje na czas nieokreślony). Oznacza to, że w nowym miejscu pracy w tym roku będzie mógł skorzystać z urlopu w wymiarze 7/ 12 z 26 dni, czyli z 16 dni. Dla wymiaru tego urlopu bez znaczenia jest, w jakim wymiarze pracownik wykorzystał urlop za bieżący rok przed udzieleniem urlopu bezpłatnego w ramach drugiego stosunku pracy.

Urlop urzędnika

Udzielenie przez dyrektora generalnego urzędu urlopu bezpłatnego na czas powołania na wyższe stanowisko w służbie cywilnej nie ma wpływu na wymiar zaległego urlopu wypoczynkowego. Może mieć jednak wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego i dodatkowego urlopu wypoczynkowego, do którego urzędnik służby cywilnej nabył prawo np. 1 stycznia 2017 r, czyli przed powołaniem. Zgodnie z wyjaśnieniami Departamentu SC KPRM, jeśli urzędnik sc, nie wykorzystał urlopu podstawowego oraz dodatkowego za dany rok (np. 2017) przed powołaniem, a zostanie odwołany ze stanowiska i wróci w ciągu tego roku kalendarzowego do pracy (jako urzędnik sc) po trwającym, co najmniej 1 miesiąc urlopie bezpłatnym, będzie miał obniżony wymiar urlopu za ten rok o 1/12 za każdy miesiąc urlopu bezpłatnego. Wynika ta z art. 1552 kp. Natomiast, jeżeli urzędnik wróci do pracy w innym roku kalendarzowym niż rok, w którym rozpoczął korzystanie z urlopu bezpłatnego, powołany przepis nie będzie miał zastosowania (a więc nie będzie można zastosować proporcjonalnego obniżenia wymiaru urlopu) i urlop nabyty 1 stycznia 2017 r. będzie przysługiwał w pełnym wymiarze.

Ważne!

Dopiero wykorzystanie pełnego miesiąca kalendarzowego urlopu bezpłatnego powoduje obniżenie o 1/ 12 wymiaru urlopu wypoczynkowego. Jeśli urlop bezpłatny obejmuje części miesięcy kalendarzowych, to za miesiąc uważa się łącznie 30 dni.

Przykład

Urzędnik sc, który względu na staż pracy ma prawo do 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego oraz 10 dni urlopu dodatkowego z dniem 1 czerwca 2017 r. został powołany wyższe stanowisko w sc. Przed powołaniem nie wykorzystał ani jednego dna urlopu wypoczynkowego. Załóżmy, że szybko straci to stanowisko i wróci do starego urzędu 15 października tego roku. Czyli po 4,5 miesiącach nieobecności Wymiar jego urlop za 2017 r. wyniesie 24 dni. Wynika to z następującego wyliczenia:

- 26 dni + 10 dni = 36 dni – pełny wymiar urlopu tego pracownika, do którego nabył on prawo 1 stycznia za 2017 r.;