Gminy i powiaty mogą tworzyć lokalne prawo na swoim terenie

Samorząd terytorialny może stanowić lokalne regulacje. Ustawy dają gminom, powiatom i samorządom województw kompetencje do uchwalania aktów prawa miejscowego.

[srodtytul]Przepisy ogólne i abstrakcyjne[/srodtytul]

Akty prawa miejscowego zawierają przepisy obowiązujące powszechnie na obszarze działania organów jednostek samorządu, które je ustanowiły. Zawarte w nich normy prawne muszą mieć charakter ogólny i abstrakcyjny. Co to oznacza? Charakter generalny posiadają normy, które kształtują sytuację prawną adresatów (nakładają obowiązek lub przyznają uprawnienia) wskazując ich cechy (np. zamieszkiwanie na terenie gminy), a nie konkretnie z imienia lub nazwy. Natomiast abstrakcyjność normy polega na tym, że ma zastosowanie w wielu powtarzających się okolicznościach, a nie tylko w jednej konkretnej sytuacji.

[ramka][b]Przykład[/b]

Nie będzie aktem prawa lokalnego uchwała w sprawie wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Nie są nimi także wydawane przez radę uchwały dotyczące indywidualnych spraw – np. uchwała o zgodzie na bonifikatę od opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.[/ramka]

[srodtytul]Trzy rodzaje przepisów[/srodtytul]

Akty prawa miejscowego można podzielić na trzy kategorie. Dwie pierwsze grupy to akty wydawane na podstawie upoważnień zawartych w ustrojowych ustawach samorządowych oraz w innych ustawach, trzecia to przepisy porządkowe, które należy omówić odrębnie.

Przykładowo ustawa gminna przesądza, że gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:

- ich wewnętrznego ustroju oraz jednostek pomocniczych

- organizacji urzędów i instytucji gminnych

- zasad zarządu mieniem gminy

- zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

[srodtytul]Konieczna delegacja ustawowa[/srodtytul]

Akty prawa miejscowego mogą być stanowione tylko na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Samorząd nie ma kompetencji, aby ustalać w nich dowolnie własne przepisy, np. definiując jak należy dokonywać pomiaru wysokości budynku. Przy czym to upoważnienie (delegacja) musi być wyrażone w ustawie wprost, nie można go domniemywać ani wyprowadzać w drodze wykładni. Brak upoważnienia ustawowego w danej materii oznacza, że nie można regulować jej prawem miejscowym. Akty prawa lokalnego nie mogą normować spraw należących do przepisów wyższego rzędu (ustawy, rozporządzenia) i nie mogą być z nimi sprzeczne. [b]Niedopuszczalne jest odmienne regulowanie prawem miejscowym spraw, które już wcześniej uregulowała ustawa, [/b]ani modyfikacja, rozszerzanie lub uzupełnianie zapisów ustawowych.

Naruszałby prawo taki akt zawierający przepisy lokalne, który zawierałby ustalenia w kwestiach ustawowo przekazanych do regulacji umownej. Jeżeli sprawa należy do właściwości organu wykonawczego samorządu, to bez podstawy prawnej rada nie może wkroczyć w jego kompetencje.

Poważnym naruszeniem jest także brak powołania w akcie prawa miejscowego podstawy prawnej do jego wydania.

[b]Przepisy prawa rada gminy, powiatu (sejmik województwa) ustanawia w formie uchwały.[/b] To typowa forma, w jakiej wyraża swoją wolę lub prezentuje stanowisko merytoryczne organ kolegialny. Zasady podpisywania uchwały powinien określać regulamin rady. Z reguły robi to przewodniczący lub wiceprzewodniczący. Integralną częścią uchwały, także prawotwórczej, powinno być jej uzasadnienie, wyjaśniające powody jej podjęcia.

[ramka][b]Prawo miejscowe w orzecznictwie sądów[/b]

[b]Wyroki sadów administracyjnych konkretyzują, w jakich sprawach samorząd może uchwalić prawo, a w jakich nie. [/b]Przykładowo:

[b]prawem lokalnym JEST [/b]uchwała w sprawie:

- statutu jednostki pomocniczej

- określenia dni i godzin otwarcia i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych, zakładów usługowych dla ludności

- zasad wynajmowania lokali z gminnego zasobu mieszkaniowego prawem lokalnym NIE JEST uchwała w sprawie:

- przyjęcia strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych

- regulaminu gminy

[b]prawem lokalnym NIE MOŻE BYĆ[/b] uchwała w sprawie:

- ustalenia opłat za podłączenie do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej (brak podstawy prawnej)