Jednym ze sposobów pojawiających się w praktyce funkcjonowania gmin jest wydawanie przez wójtów zarządzeń w których zakazuje się organizowania występów cyrków ze zwierzętami na nieruchomościach należących do gmin. Wójtowie wydając takie akty prawne, wskazują najczęściej na swoją kompetencję do gospodarowania mieniem komunalnym wynikającą z art. 30 ust. 2 pkt 3) ustawy o samorządzie gminnym (u.s.g.) oraz gminnym zasobem nieruchomości na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Czytaj także: Prawa zwierząt: porzucanie i odbieranie trzeba uregulować
Z dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że nie jest dopuszczalne wprowadzanie zakazu wynajmu gminnych nieruchomości przedsiębiorcom prowadzącym działalność cyrkową (zob. wyrok WSA we Wrocławiu z 25 października 2016, II SA/Wr 372/16, LEX nr 2176046). Inny pomysł mający na celu uniemożliwienie prowadzenia działalności cyrkowej z udziałem zwierząt został przedstawiony przez prezydenta Tomaszowa Mazowieckiego. W zarządzeniu, w którym określono stawki czynszów za bezprzetargowy wynajem komunalnej nieruchomości, określono je w następujący sposób: dla wesołego miasteczka lub cyrku bez udziału zwierząt określono stawkę dzienną 600 zł + VAT, z kolei dla cyrku z udziałem zwierząt kwota wynosiła 3 tys. zł + VAT.
Taki akt prezydenta zaskarżył w w/w trybie do sądu administracyjnego zainteresowany przedsiębiorca. Skarga była dopuszczalna ponieważ zarządzenie zostało wydane w sprawie z zakresu administracji publicznej (o czym decyduje jego władczy charakter), a także z uwagi na występowanie po stronie skarżącego interesu prawnego, który został naruszony działaniem prezydenta. Sąd podkreślił, że pojęcie „zarządzenia" w rozumieniu art. 101 ust. 1 u.s.g. (przepisu będącego podstawą prawną skargi) należy rozumieć szeroko. Taki akt nie musi być aktem prawnym (nie musi zawierać norm generalnych i abstrakcyjnych). Wystarczy, że ma on charakter władczy i rozstrzygający, oraz nie jest decyzją administracyjną. Z kolei interes prawny skarżącego został wywiedziony z art. 20 i 22 Konstytucji RP.
Takie stanowisko znajduje oparcie w nowszym orzecznictwie sądów administracyjnych odnoszącym się także do podobnych spraw: „Jakkolwiek naczelne zasady ustrojowe państwa nie są, co do zasady, przepisami mogącymi stanowić podstawę do wykazania się indywidualnym, jednostkowym interesem prawnym, a tym bardziej wskazania naruszenia tego interesu przez podmiot wnoszący skargę w trybie art. 101 ust. 1 u.s.g., to jednak normy konstytucyjne mogą stanowić podstawę do wykazania legitymacji skargowej wówczas, gdy formułują one w sposób bezpośredni obowiązek lub uprawnienie dla podmiotu, który skargę wnosi." (wyrok NSA z 21 czerwca 2018, I OSK 130/18, LEX nr 2513902).
