Odciążenie sądów, dodatkowe wymogi dla pełnomocników. Od lipca ważne zmiany w kpc

W sobotę wchodzi w życie główna część reformy k.p.c., która ma usprawnić prowadzenie postępowań.

Aktualizacja: 01.07.2023 06:55 Publikacja: 30.06.2023 03:00

Projekt nowelizacji KPC przewiduje możliwość zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji oddala

Projekt nowelizacji KPC przewiduje możliwość zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego wniosek pełnomocnika z urzędu o przyznanie mu zwrotu kosztów pomocy prawnej

Foto: Fotorzepa, Adam Jagielak

Kilkadziesiąt zmian składa się na największą od ponad trzech lat nowelizację kodeksu postępowania cywilnego. Część z nich ma naprawić mankamenty reformy z 2019 r.

Adwokaci, sędziowie, konsumenci

Adwokaci i radcowie będą mieli obowiązek w pismach procesowych odrębnie wskazywać oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym dowodowe, a jeśli sędzia uzna, że wymogu nie dochowali, nie będą one wywoływać skutków procesowych. To ma ułatwić pracę orzekającym.

Sędzia będzie też mógł w ramach dopuszczalnego pouczenia strony (bez ryzyka wyłączenia go ze sprawy) wyraźnie wskazać swój pogląd na wykładnię przepisów mogących mieć zastosowanie i faktów, które na danym etapie mogą zostać uznane za bezsporne lub dostatecznie wykazane. To ma ograniczyć zakres sporu. Do tej pory strony i ich prawnicy mogli się tego tylko domyślać.

Kolejne rozwiązania mają udoskonalić (a tym samym upowszechnić) wprowadzone poprzednią dużą nowelą posiedzenia przygotowawcze i plan rozprawy.

Czytaj więcej

Ważne zmiany w prawie od 1 lipca. Sprawdź co musisz wiedzieć

– Najważniejsze, aby sędzia wiedział, jak zamierza prowadzić sprawę, a pewne elementarne pouczenia są wskazane, zwłaszcza gdy strona nie ma prawnika. Byle nie ujawniały wyroku przed jego ogłoszeniem – wskazuje adwokat Dariusz Pluta.

Dla konsumentów przewidziano odrębne postępowanie z wieloma ułatwieniami. I tak, przedsiębiorca (nawet jeśli zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej) będzie zobowiązany powołać wszystkie dowody już w pozwie albo w odpowiedzi na pozew w terminie wyznaczonym przez sędziego. A jeżeli nie wystąpi przed złożeniem pozwu z próbą ugodowego rozwiązania sporu, sąd będzie mógł obciążyć go kosztami procesu, a nawet je podwyższyć.

– Te ekstrarygory mogą być groźne dla małych przedsiębiorców, np. sklepikarza, który w sporze z konsumentem księgowym, nie mówiąc o prawniku, będzie przed sądem gorzej traktowany – przestrzega adwokat Przemysław Wierzbicki.

Sądy, procedury i komornicy

Sprawności sądów okręgowych ma służyć podniesienie dolnej granicy wartości sporu – z 75 tys. zł do 100 tys. zł – który będzie należał do ich właściwości. Większość komentatorów uważa, że to zmiana zbyt późna i zbyt mała, tym bardziej że ta poprzeczka nie była zmieniana od prawie dwudziestu lat.

Sądom rejonowym ma z kolei ulżyć rozszerzenie tzw. spraw bagatelnych, w których sędzia może odmówić wysłuchania strony i sporządzić skrótowe uzasadnienie wyroku ograniczone do wskazania zastosowanej podstawy prawnej. Pułap dla tych spraw podskoczy z 1 tys. zł do 4 tys. zł.

Wiele nowych rozwiązań dotyczy komorników i egzekucji, poczynając od uelastycznienia komorniczych doręczeń przesyłek sądowych, także na adres znany komornikowi urzędowo, inny niż wskazany na przesyłce.

Zmiany w e-licytacji, jak podkreśla Przemysław Małecki, komornik i rzecznik Krajowej Rady Komorniczej, pozwolą uzyskiwać wyższe ceny z korzyścią dla wierzyciela i samego dłużnika, który spłaci więcej długu.

Komornicy dostaną też możliwość odmowy wykonania niektórych czynności egzekucyjnych, np. zmierzających do uzyskania wyjaśnień od dłużnika, jeżeli są podstawy do przyjęcia, że wierzyciel działał w celu szykanowania dłużnika.

Dwie istotne zmiany z tej ustawy weszły w życie już 15 kwietnia. Chodzi o wprowadzone na pięć lat przesunięcie składania przez frankowiczów pozwów wyłącznie do sądów ich miejsca zamieszkania, co ma odblokować zakorkowany sąd frankowy w Warszawie.

Lex Kaczyński to z kolei nowa regulacja przewidująca, że jeśli zobowiązany wyrokiem do opublikowania przeprosin nie zrobi tego, sąd wymierzy mu 15 tys. zł grzywny i nakaże zamieszczenie stosownej publikacji w Monitorze Sądowym. To rozwiązanie w swoim czasie wywołało burzę, gdyż prace nad przepisami zbiegły się z doniesieniami, jak kosztowny może być dla Jarosława Kaczyńskiego proces przegrany z Radosławem Sikorskim. Ostatecznie ten spór rozwiązano dużo tańszą ugodą.

Kolejna nowela czeka

Warto pamiętać, że Sejm kończy prace nad jeszcze jedną nowelizacją k.p.c. Ustanowi ona na stałe zdalne rozprawy, choć z istotnymi ograniczeniami w stosunku do rygorów z czasu epidemii. Ma także przywrócić sądy jednoosobowe w II instancji, które zakwestionowała niedawno uchwała Izby Pracy SN.

Podstawa prawna: ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego, DzU z 2023 r., poz. 614.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Kamila Grajewska sędzia, zastępca przewodniczącego III Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie

Wiele zmian w k.p.c. usprawni sędziom pracę. Mam na myśli np. obowiązek wyodrębnienia oświadczeń, twierdzeń i wniosków dowodowych w pismach adwokatów (radców) czy też zwolnienie sądu z obowiązku zawiadomienia powoda o doręczeniu pozwu, gdy ma profesjonalnego pełnomocnika. Plusem jest przeniesienie z ustawy covidowej zasad wydawania wyroków na posiedzeniu niejawnym i zażaleń na postanowienia o zabezpieczeniu przez sąd wyższej instancji. A także przywrócenie możliwości odrzucenia przez sąd pierwszej instancji nieopłaconego zażalenia spóźnionego. Zaskakuje zaś nowelizowanie przepisów dotyczących postępowania przygotowawczego do rozprawy zamiast rezygnacji z tego rozwiązania, które w praktyce nie przyjęło się. Z kolei podniesienie wartości sporu wyznaczającej właściwość sądu okręgowego zaledwie do 100 tys. zł nie odciąży istotnie tych sądów.

Kilkadziesiąt zmian składa się na największą od ponad trzech lat nowelizację kodeksu postępowania cywilnego. Część z nich ma naprawić mankamenty reformy z 2019 r.

Adwokaci, sędziowie, konsumenci

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO