Odciążenie sądów, dodatkowe wymogi dla pełnomocników. Od lipca ważne zmiany w kpc

Kilkadziesiąt zmian składa się na największą od ponad trzech lat nowelizację kodeksu postępowania cywilnego. Część z nich ma naprawić mankamenty reformy z 2019 r.

Adwokaci, sędziowie, konsumenci

Adwokaci i radcowie będą mieli obowiązek w pismach procesowych odrębnie wskazywać oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym dowodowe, a jeśli sędzia uzna, że wymogu nie dochowali, nie będą one wywoływać skutków procesowych. To ma ułatwić pracę orzekającym.

Sędzia będzie też mógł w ramach dopuszczalnego pouczenia strony (bez ryzyka wyłączenia go ze sprawy) wyraźnie wskazać swój pogląd na wykładnię przepisów mogących mieć zastosowanie i faktów, które na danym etapie mogą zostać uznane za bezsporne lub dostatecznie wykazane. To ma ograniczyć zakres sporu. Do tej pory strony i ich prawnicy mogli się tego tylko domyślać.

Kolejne rozwiązania mają udoskonalić (a tym samym upowszechnić) wprowadzone poprzednią dużą nowelą posiedzenia przygotowawcze i plan rozprawy.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Ważne zmiany w prawie od 1 lipca. Sprawdź co musisz wiedzieć

1 lipca wchodzi w życie wiele zmian w prawie, w tym duże zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego...

– Najważniejsze, aby sędzia wiedział, jak zamierza prowadzić sprawę, a pewne elementarne pouczenia są wskazane, zwłaszcza gdy strona nie ma prawnika. Byle nie ujawniały wyroku przed jego ogłoszeniem – wskazuje adwokat Dariusz Pluta.

Dla konsumentów przewidziano odrębne postępowanie z wieloma ułatwieniami. I tak, przedsiębiorca (nawet jeśli zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej) będzie zobowiązany powołać wszystkie dowody już w pozwie albo w odpowiedzi na pozew w terminie wyznaczonym przez sędziego. A jeżeli nie wystąpi przed złożeniem pozwu z próbą ugodowego rozwiązania sporu, sąd będzie mógł obciążyć go kosztami procesu, a nawet je podwyższyć.

– Te ekstrarygory mogą być groźne dla małych przedsiębiorców, np. sklepikarza, który w sporze z konsumentem księgowym, nie mówiąc o prawniku, będzie przed sądem gorzej traktowany – przestrzega adwokat Przemysław Wierzbicki.

Sądy, procedury i komornicy

Sprawności sądów okręgowych ma służyć podniesienie dolnej granicy wartości sporu – z 75 tys. zł do 100 tys. zł – który będzie należał do ich właściwości. Większość komentatorów uważa, że to zmiana zbyt późna i zbyt mała, tym bardziej że ta poprzeczka nie była zmieniana od prawie dwudziestu lat.

Sądom rejonowym ma z kolei ulżyć rozszerzenie tzw. spraw bagatelnych, w których sędzia może odmówić wysłuchania strony i sporządzić skrótowe uzasadnienie wyroku ograniczone do wskazania zastosowanej podstawy prawnej. Pułap dla tych spraw podskoczy z 1 tys. zł do 4 tys. zł.

Wiele nowych rozwiązań dotyczy komorników i egzekucji, poczynając od uelastycznienia komorniczych doręczeń przesyłek sądowych, także na adres znany komornikowi urzędowo, inny niż wskazany na przesyłce.

Zmiany w e-licytacji, jak podkreśla Przemysław Małecki, komornik i rzecznik Krajowej Rady Komorniczej, pozwolą uzyskiwać wyższe ceny z korzyścią dla wierzyciela i samego dłużnika, który spłaci więcej długu.

Komornicy dostaną też możliwość odmowy wykonania niektórych czynności egzekucyjnych, np. zmierzających do uzyskania wyjaśnień od dłużnika, jeżeli są podstawy do przyjęcia, że wierzyciel działał w celu szykanowania dłużnika.

Dwie istotne zmiany z tej ustawy weszły w życie już 15 kwietnia. Chodzi o wprowadzone na pięć lat przesunięcie składania przez frankowiczów pozwów wyłącznie do sądów ich miejsca zamieszkania, co ma odblokować zakorkowany sąd frankowy w Warszawie.

Lex Kaczyński to z kolei nowa regulacja przewidująca, że jeśli zobowiązany wyrokiem do opublikowania przeprosin nie zrobi tego, sąd wymierzy mu 15 tys. zł grzywny i nakaże zamieszczenie stosownej publikacji w Monitorze Sądowym. To rozwiązanie w swoim czasie wywołało burzę, gdyż prace nad przepisami zbiegły się z doniesieniami, jak kosztowny może być dla Jarosława Kaczyńskiego proces przegrany z Radosławem Sikorskim. Ostatecznie ten spór rozwiązano dużo tańszą ugodą.

Kolejna nowela czeka

Warto pamiętać, że Sejm kończy prace nad jeszcze jedną nowelizacją k.p.c. Ustanowi ona na stałe zdalne rozprawy, choć z istotnymi ograniczeniami w stosunku do rygorów z czasu epidemii. Ma także przywrócić sądy jednoosobowe w II instancji, które zakwestionowała niedawno uchwała Izby Pracy SN.

Podstawa prawna: ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego, DzU z 2023 r., poz. 614.