Bezcenny zabytek, nowoczesne przedsiębiorstwo

To także pierwsza polska marka, wszak w Wieliczce przed wiekami zaczęto po raz pierwszy oznaczać produkt (sól) marką – herbem kopalni. Dzisiaj to nowocześnie zarządzana firma, która umiejętnie łączy wielowiekową tradycję ze współczesnością.

W czasach Kazimierza Wielkiego jedną trzecią dochodów państwa zapewniały zyski ze sprzedaży wielickiej soli. Szły one m.in. na utrzymanie dworu królewskiego i zamków strzegących szlaków handlowych. Zapewniały finansową podstawę świeżo powołanej krakowskiej Alma Mater Jagiellonica, korzystały z nich rody zasłużone dla kraju.

Dzięki dobrej organizacji pracy już w średniowieczu kopalnia stała się jednym z największych przedsiębiorstw salinarnych w Europie. Czasy monarchii austro-węgierskiej były z kolei okresem stabilizacji i poprawy stanu technicznego kopalni. Lata międzywojenne przyniosły rozwój funkcji turystycznej i leczniczej. Zahamował je wybuch II wojny światowej. Po wojnie intensywnie eksploatowano złoża, nie zabezpieczając odpowiednio podziemnych wyrobisk. Skutki tych działań niwelowane są do dziś.

Wpisanie kopalni na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1978 roku rozpoczęło nowy etap. Zaczęto bardziej doceniać jej historyczną i kulturotwórczą rolę. Przełomowy był jednak rok 1992, gdy doszło do potężnego podziemnego wycieku wody na głębokości 160 metrów. Poważnie zagrożone były wtedy i kopalnia, i istniejące nad nią miasto Wieliczka. Udało się opanować napływ wody, ale to dramatyczne wydarzenie było sygnałem, że niezbędne są intensywniejsze prace nad zabezpieczeniem zabytkowych wyrobisk.

W 1996 roku górnicy definitywnie zakończyli eksploatację solnych pokładów. Na rynek trafia wprawdzie jeszcze około 16 tysięcy ton wielickiej soli, ale uzyskiwana jest ona niejako przy okazji, w procesie odparowywania soli z kopalnianych wód.

Teraz władze kopalni koncentrują się na zachowaniu dla przyszłych pokoleń zabytkowych podziemi i udostępnianiu turystom tego pomnika historii, kultury, przyrody, techniki, a także miejsca kultu, bo pod ziemią znajdują się również zabytkowe kaplice.

Solne przedsiębiorstwo zmieniło profil działalności z produkcyjnego na usługowy. Obsługą i rozwojem turystyki zajęła się utworzona w 1997 roku spółka Kopalnia Soli Wieliczka Trasa Turystyczna. Powstał też wieloletni plan zakładający ograniczanie podziemnych zagrożeń górniczych i jednocześnie udostępnianie zabytkowych wyrobisk coraz większej liczbie gości.

Zabezpieczanie kopalni polega na zwalczaniu zagrożeń: wodnych, zawałowych i gazowych. Kopalnia jest sukcesywnie osuszana, komory niemające wartości historyczno-kulturowych zasypywane są piaskiem. Jednocześnie komory o zabytkowej wartości zabezpiecza się przez wklejanie w górotwór kotew – długich rurek lub prętów, które przytwierdzają wierzchnią warstwę komory do głębszych skał. Kotwy wzmacniają wyrobiska, nie zmieniając ich kształtu. W ostatnich latach zabezpieczano komory: Michałowice, Maria Teresa II, Dworzec Gołuchowskiego, Witos, Pistek, Urszula, Drozdowice IV, kaplica św. Jana, Lebzeltern, Stajnia Gór Wschodnich, III/140, Pieskowa Skała, Lill, Kazanów.

Równolegle z pracami w podziemiach trwa rewitalizacja obiektów kopalnianych na powierzchni. Prace obejmą m.in. likwidację zbędnych obiektów związanych z dotychczasową, produkcyjną działalnością kopalni, których zły stan techniczny może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi i środowiska. „Wracamy do koncepcji parku zdrojowego z 1840 roku. W Parku św. Kingi powstaną obiekty, które służyły będą turystyce, rekreacji i lecznictwu” – mówi prezes kopalni Zbigniew Zarębski. Park św. Kingi zmieni się w stylowe miejsce odpoczynku mieszkańców i turystów. Obok hoteli i uzdrowiska powstaną obiekty małej architektury, urządzona zostanie zieleń.

Trwają prace przystosowujące szyb Kościuszko do roli głównego szybu technicznego i transportowego. Na potrzeby turystów będzie zaadaptowany XIV-wieczny szyb Regis, kopalnia ma rządowe gwarancje otrzymania na tę inwestycję funduszy europejskich.

Jednym z celów strategicznych kopalni na najbliższe lata jest podnoszenie efektywności zarządzania. Przed wiekami kopalnia była liderem we wdrażaniu nowych rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Teraz wprowadzane są często pionierskie systemy i programy w zarządzaniu, informatyce, controllingu.

Kopalnia Soli Wieliczka udostępniona jest do zwiedzania codziennie:

od 1 kwietnia do 31 października w godzinach 7.30 – 19.30

od 2 listopada do 31 marca w godzinach 8 – 17

z wyjątkiem: 1 stycznia, pierwszego dnia świąt wielkanocnych (w Wielką Sobotę czynne od 7.30 do 13), 1 listopada oraz 24, 25 i 31 grudnia.

Zwiedzanie odbywa się wyłącznie pod opieką przewodnika.

Zwiedzanie trasy turystycznej, czyli 20 zabytkowych komór połączonych dwoma kilometrami chodników oraz podziemnej ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich usytuowanej na III poziomie kopalni trwa około trzech godzin.Do kopalni schodzi się schodami (380 stopni) na I poziom (64 m).

Wyjazd na powierzchnię odbywa się windą szybem Daniłowicza z poziomu III (135 m).

Temperatura na dole jest stała i wynosi 14 st. C, dlatego, zwiedzając kopalnię latem, należy zabrać ze sobą cieplejsze ubranie.

Mikroklimat solnych wyrobisk korzystnie wpływa na zdrowie.

Na głębokości 135 m w komorach Jezioro Wessel i Stajnia Gór Wschodnich organizowane są pobyty rehabilitacyjno-lecznicze, gdzie leczy się m.in. astmę oskrzelową; przewlekłe choroby płuc, nawracające choroby nosa, zatok, gardła i krtani.

tel. 012 278 73 02, 012 278 73 66,