Arcydzieło El Greca w Krakowie

„Ekstazę św. Franciszka", jedyny obraz El Greca w polskich zbiorach, od 10 lutego będzie można oglądać w Krakowie.

Aktualizacja: 04.02.2015 08:56 Publikacja: 04.02.2015 08:00

Arcydzieło El Greca w Krakowie

Foto: Muzeum Diecezjalne w Siedlcach

Obraz z kolekcji Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach zostanie zaprezentowany przez ponad miesiąc w Europeum - oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. W 2014 roku obchodzono międzynarodowy Rok El Greca i wówczas dzieło artysty po raz pierwszy zostało pokazane poza swoją stałą siedzibą, na Zamku Królewskim w Warszawie.

Jest to wspaniałe wizjonerskie płótno, przedstawiające trwającego w ekstazie świętego Franciszka z Asyżu. Uduchowiony i ascetyczny zakonnik, odziany w zgrzebny habit, wydaje się przebywać w innej rzeczywistości, kierując spojrzenie w stronę boskiego światła. Na jego rękach i boku widać krwawiące rany – ślady stygmatów. Czaszka pod prawą ręką symbolizuje przemijanie doczesnego świata. Skłębione chmury i nienaturalne kolory nieba potęgują niezwykłość przedstawionej chwili.

Dzieło datowany jest na około 1575 rok, a więc na początek pobytu El Greca w Hiszpanii, ale fascynacja artysty tym świętym wywodziła się jeszcze z czasów włoskich, gdy przebywał w Wenecji. Artysta przez całe życie wielokrotnie wracał do postaci św. Franciszka i pozostawił wiele płócien z franciszkańską ikonografią.

Ks. Robert Mirończuk, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach, zalicza płótno z polskich zbiorów do typu ikonograficznego, będącego pośrednim ogniwem pomiędzy stygmatyzacją i ekstazą i zestawia m.in. z obrazami zatytułowanymi „Stygmatyzacja św. Franciszka" w National Gallery of Ireland w Dublinie oraz z prywatnej kolekcji Juana Abelo w Madrycie.

W jaki sposób arcydzieło El Greca znalazło się w Polsce, do dziś pozostaje tajemnicą. Pierwsza udokumentowana wiadomość o nim pochodzi z 1927 roku. Wówczas to wikary z Kosowa Lackiego kupił obraz w antykwariacie w Warszawie na prośbę parafian na imieniny proboszcza. Nikt jednak wtedy nie przypuszczał, że to dzieło El Greca. Dopiero w latach 60. historyczki sztuki Izabela Galicka i Hanna Sygietyńska w czasie inwentaryzacji zabytków na Podlasiu, zwróciły uwagę na obraz i zasugerowały, że pochodzi z warsztatu El Greca.

W latach 70. podczas konserwacji obrazu, prowadzonej przez Zofię Blizińską i Marię Orthwein pod kierunkiem prof. Bohdana Marconiego, niespodziewanie odkryto na płótnie oryginalną sygnaturę artysty. Mimo że była to sensacja, publicznej prezentacji obraz doczekał się dopiero w 2004 roku.

Domenikos Theotokopulos, zwany El Greco urodził się na Krecie w 1541 roku. Opuścił ją w wieku 25 lat i najpierw przez 10 lat zgłębiał tajniki warsztatu włoskich mistrzów w Wenecji i Rzymie. Tam dokonała się pierwsza radykalna metamorfoza jego sztuki. Pod wpływem dzieł wielkich renesansowych mistrzów: Tycjana, Michała Anioła, Tintoretta wyzwolił się z kanonu bizantyjskiego malarstwa. Przestał malować ikony i zaczął tworzyć własne kompozycje. Potem ruszył do Hiszpanii i zamieszkał w Toledo, gdzie spędził 37 lat i zmarł 7 kwietnia 1614 roku.

W Hiszpanii artysta odnalazł własny styl, wyrażający burzliwą duchowość i religijny mistycyzm połączony z gwałtowną ekspresją. Postacie o charakterystycznie wydłużonych sylwetkach na obrazach El Greca pojawiają się w dynamicznych wizyjnych kompozycjach o intensywnej kolorystyce i udramatyzowanej grze światła, takich jak „Pogrzeb hrabiego Orgaza", „Wypędzenie przekupniów ze świątyni", „Expolio, czyli Chrystus z szat obnażony", „Laokoon", „Apokalipsa" . W ten sposób artysta stał się twórcą nowego nurtu sztuki – manieryzmu.

Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl