Część prezentującą dzisiejszą młodą sztukę otwiera wideo z pogranicza dokumentu i fikcji „Monolit" Kristiiny Norman. Odwołuje się do autentycznych zdarzeń sprzed kilku lat, kiedy wybuch konflikt między społecznościami rosyjską i estońską po decyzji władz Tallina o usunięciu z centrum pomnika Pomnik Nieznanego Żołnierza z lat 40., popularnie zwanym Brązowym Żołnierzem – symbolem okupacji radzieckiej. Artystka, pochodząca z rodziny estońsko-rosyjskiej, zarejestrowała kłótnie i manifestacje obydwu stron, prowadzące do groźnych zamieszek. A potem wystylizowała zgromadzony materiał na trawestację „Odysei kosmicznej", w której Brązowy Żołnierz zamieniał się w przybysza kosmosu.
Młodzi artyści od odzyskaniu przez Estonię niepodległości w 1992 roku często angażują się w sztukę o politycznych kontekstach. Thomas Thetloff tworzy wizję społecznej utopii, drukując mapę świata na rolecie bez zaznaczonych granic między państwami. Czwórka artystów — Neeme Külm, Ingrid Ruudi, Ralf Looke i Maarja Kask — przedstawia dokumentację wideo z instalacji „Gazociąg" na Biennale Architektury w Wenecji w 2008 roku. W parku Giardini przeciągnęli wielką żółtą rurę od pawilonu rosyjskiego do niemieckiego. Zwracali w ten sposób uwagę, że dawne narodowe podziały zastąpiły nowe gospodarcze układy. Dziś o polityce przesądza ekonomia.
Współczesna część wystawy w Muzeum Narodowym nosi tytuł „Prowokacje i prezentacje" i koresponduje z niezależną sztuką Republiki Estońskiej, która proklamowana w 1918 roku przetrwała do II wojny światowej. Oczywiście artyści lat międzywojennych i wcześniejszych wypowiadali się w zupełnie innych stylistykach. Z jednej strony dążyli do wzmocnienia poczucia narodowej przynależności, szukając inspiracji w ludowym eposie o czynach herosa Kalevipoega. Do tej sagi odwołują się np. symboliczne obrazy Kristjana Rauda.
Jednocześnie, od 1900 roku włączali się w europejskie nurty – od realizmu przez impresjonizm i koloryzm po wszystkie odcienie awangardy
