Ochrona dóbr kultury należy do tak zwanych unikatowych kierunków studiów o charakterze interdyscyplinarnym. Łączy elementy wiedzy historycznej, etnograficznej i wiedzy z zakresu historii sztuki. Doskonale wpisuje się w narodowy program polskiej humanistyki, w którym najważniejsze są dwa elementy: ochrona dziedzictwa kulturowego i tożsamość narodowa – mówi dr Samanta Kowalska, prodziekan ds. studenckich Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Kaliszu. Zainteresowanie zdobyciem wiedzy z tej dziedziny jest spore. – Jest to jeden z niewielu kierunków, na którym powstają nieszablonowe prace dyplomowe. Nasi studenci mają ogromne możliwości badawcze, gdyż dziedzictwo kulturowe południowej Wielkopolski jest wyjątkowo słabo rozpoznane, a regionalistyka jako dział badawczy, edukacyjny i wychowawczy jest dość znikoma, ponieważ przez wiele dziesięcioleci była oparta tylko na hobbystycznych opracowaniach pasjonatów – dodaje dr Kowalska.
Wydział Pedagogiczno-Artystyczny nawiązał współpracę z Państwowym Archiwum w Kaliszu. Dzięki temu ukazuje się seria wydawnicza „Dziedzictwo kulturowe Kalisza i regionu południowej Wielkopolski", organizowane są cykliczne konferencje naukowe o dziedzictwie kulturowym południowej Wielkopolski, a także ogłoszono otwarty konkurs o nieznanych artefaktach z dziejów Kalisza i okolic. – Myślę, że w przyszłości ochrona dóbr kultury, stanie się ważniejszym kierunkiem niż np. historia, historia sztuki albo etnografia – dodaje.
Styloznawstwo na pierwszym roku
Ochronę dóbr kultury na krakowskim Uniwersytecie Jagiellońskim można studiować od zeszłego roku akademickiego. Na razie są to tylko studia pierwszego stopnia (licencjackie), ale planowane jest uruchomienie studiów II stopnia, w odpowiedzi na zainteresowanie osób już pracujących w ochronie zabytków. Nietypowy kierunek cieszy się dużym powodzeniem. – O przyjęcie na pierwszy rok ubiegało się 179 osób. Dla studentów przygotowaliśmy 30 miejsc, ale rektor zwiększył limit i przyjęliśmy 32 osoby – mówi Katarzyna Pilitowska, rzecznik prasowy UJ.
Na pierwszym roku adepci mają zajęcia m.in. z historii sztuki, styloznawstwa, historii technik artystycznych, z prawa w ochronie zabytków. Studenci drugiego roku uczą się m.in. o inwentaryzacji zabytków w terenie, mają wykłady z muzealnictwa i archeologii, zapoznają się z rozwiązaniami organizacyjnymi stosowanymi w naszym kraju w ochronie zabytków i innych elementów dziedzictwa kulturowego. Poznają też problematykę ochrony zabytków architektury, malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego oraz ochrony krajobrazu naturalnego i kulturowego, układów urbanistycznych oraz historycznych zespołów industrialnych. W programie studiów przewidziano obowiązkowe praktyki w muzeum historyczno-artystycznym, etnograficznym lub archeologicznym oraz praktyki inwentaryzacyjne i objazdowe. Po ukończeniu studiów I stopnia absolwent może kontynuować naukę na kierunku historia sztuki. – Absolwenci ochrony dóbr kultury są specjalistami w zakresie prawa o ochronie zabytków, prawa o ochronie własności intelektualnej, historii sztuki powszechnej i polskiej archeologii, antropologii kulturowej i etnografii, zabytkoznawstwa, konserwatorstwa i muzealnictwa – mówi rzeczniczka.
O tradycjach kulturowych w Małopolsce
Do pracy w ochronie zabytków przygotowuje także Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Studia z ochrony dóbr kultury prowadzone są tam od trzech lat i cieszą się niesłabnącą popularnością. W tym roku do obrony przystąpią pierwsi absolwenci studiów I stopnia. – Zapewniamy ciekawe wykłady, które dają możliwość uzyskania szerokiej wiedzy humanistycznej, zachęcamy też młodzież zajęciami specjalistycznymi, np. z ochrony dziedzictwa archeologicznego, konserwacji dzieł sztuki, ochrony zabytków muzealnych – mówi Małgorzata Szczerbińska-Polak z sekretariatu Instytutu Historii Sztuki i Kultury Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Każdego roku, o miejsce ubiega się tam około trzech kandydatów. Uczelnia przyjmuje tylko 25 osób, dzięki czemu studenci mają możliwość bliskiego kontaktu z wykładowcami, indywidualnej pracy i konsultacji. Zajęcia urozmaicone są praktyką. Student przyswaja sobie umiejętności techniczne, w tym rysunek odręczny, fotografię, techniki komputerowe, rozwija swoją wiedzę o zagadnienia związane z technologią dzieła sztuki (materiałoznawstwo, historia technik artystycznych) – mówi Szczerbińska-Polak. Poznaje także zagadnienia związane z dziejami kultury religijnej oraz tradycjami kulturowymi Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Małopolski. Uzyskuje dzięki temu wszechstronną wiedzę z zakresu historii sztuki i kultury, która umożliwia podjęcie badań nad zabytkami, wydawanie opinii dotyczących ochrony zabytków kultury i dokumentowanie uzyskanych wyników. Absolwenci mogą podjąć studia podyplomowe np. na kierunku filozofia, etyka i wiedza o kulturze. Mogą także skorzystać z oferty Uniwersytetu Jagiellońskiego, który proponuje np. muzealnicze studia kuratorskie w zakresie sztuki współczesnej, podyplomowe studia muzeologiczne.
