Nieznane rysunki Szapocznikow

Wystawa w paryskim Centrum Pompidou to kolejny dowód na powrót wybitnej polskiej rzeźbiarki do światowego obiegu sztuki.

Publikacja: 28.02.2013 07:58

Red

Ewa Izabela Nowak z Paryża

Pokaz zatytułowany „Od rysunku do rzeźby" jest pierwszą poważną wystawą tej wybitnej artystki we Francji od 1973 roku. Pokazano na niej prawie setkę rysunków, monotypii i akwarel. Towarzyszy im dziewięć rzeźb. W większości przypadków są to dzieła mało znane i po raz pierwszy prezentowane publicznie.

– Ta wystawa jest przeciwieństwem ekspozycji w MoMA, gdzie można było zobaczyć przede wszystkim rzeźby. My pokazujemy, że dzieło rysunkowe Aliny Szapocznikow jest równie ważne – powiedział w przeddzień otwarcia wystawy jej kurator Jonas Storsve.

Atrakcją pokazu jest film dokumentalny wypożyczony z Narodowego Instytutu Audiowizualnego (NINA). Pokazuje on artystkę opowiadającą o swoim dziele, dzielącą się przy okazji wspomnieniami z czasów II wojny światowej. Znakomitym uzupełnieniem są fotografie powstałe głównie w latach 50. ubiegłego wieku.

Storsve głęboko przekonany jest, że Alina Szapocznikow jest „najważniejszym ponownym odkryciem artystycznym początku XXI wieku". W tekście do katalogu podkreślił, że cykl 27 rysunków zatytułowany „Chwile i rzeczy" (1971 rok) jest na tyle doskonały, że wystarcza, aby zapewnić artystce trwałe miejsce w historii sztuki XX wieku.

Sama Szapocznikow prawdopodobnie nigdy nie traktowała swoich rysunków jako skończonych dzieł. Niektóre z nich w widoczny sposób stanowiły etap przygotowawczy do pracy rzeźbiarskiej.

Wszystkie charakteryzuje delikatna, finezyjna linia nakreślona sprawną ręką. Można je podzielić na parę okresów. Najwcześniejsze, pochodzące z początku lat 50., wykonane są ołówkiem i zdradzają solidny warsztat oraz znakomitą znajomość anatomii. Późniejsze nawiązują do bardzo modnego informelu w okresie popaździernikowej odwilży.

Po wyjeździe do Paryża w 1963 roku artystka nabrała ogromnej swobody w traktowaniu powierzchni papieru. Większość rysunków powstałych w okresie 1963–1968 ma charakter abstrakcyjny i przepełniona jest tajemniczymi owalnymi formami. Czasami pojawiają się zdeformowane ciała, kojarzące się z duchami i potworami rodem z baśni braci Grimm. Obecny jest w nich wrażliwy, kobiecy erotyzm, porównywalny z późnymi rysunkami Louise Bourgeois. Z kolei Jonas Storsve porównuje ich ekspresję do siły wyrazu malarstwa Francisa Bacona.

Po roku 1968 w rysunkach Szapocznikow pojawia się kolor. Stają się lekkie, wręcz wesołe, a niekiedy nawet żartobliwe. Jakby za wszelką cenę chciała odsunąć świadomość zbliżającej się śmierci. Jest to szczególnie widoczne w onirycznej serii „Pejzaż ludzki" powstałej w latach 1971–1972.

„Alina Szapocznikow. Du dessin à la sculpture". Wystawa otwarta od 27 lutego do 20 maja. Galerie d'Art Graphique, Centrum Pompidou w Paryżu.