Muzeum sztuki współczesnej w miejskich ogródkach

Jan Brykczyński jest współzałożycielem międzynarodowego kolektywu fotograficznego Sputnik Photos. Zrzeszeni w nim fotografowie z krajów Europy Środkowo-Wschodniej w swoich projektach dokumentują i pokazują życie ludzi z różnych części świata.

W kręgu zainteresowań Jana Brykczyńskiego są głównie wiejskie społeczności, które artysta starał się przybliżyć na przykład w cyklu zdjęć będącym częścią projektu Sputnika pod tytułem "IS(not)" czy w filmie dokumentalnym "Boża łaska" zrealizowanym na Islandii. W swojej pierwszej książce "Boiko" fotograf prezentował życie mieszkańców na wsiach z terenów Ukraińskich Karpatów.

Jan Brykczyński w 2013 roku wygrał konkurs Syngenta Photography Award, podejmujący sprawy przemian planety i globalnych wyzwań, przed jakimi stają mieszkańcy różnych szerokości geograficznych.

Efektem wygranej jest projekt "The Gardener", który artysta zrealizował na przełomie 2013 i 2014 roku. Z aparatem fotograficznym odwiedził ogrody miejskie w Warszawie, Nowym Jorku, Erywaniu i Nairobi.

- Wychowałem się w dużym mieście i zawsze odczuwałem brak kontaktu z przyrodą. Zauważyłem, że w Warszawie ludzie realizują tę potrzebę poprzez uprawy miejskie - mówi "Rzeczpospolitej" Jan Brykczyński.

- Postanowiłem pokazać uprawy w miastach o różnym stopniu rozwoju cywilizacyjnego - od Nowego Jorku, przez Warszawę, po Erywań czy Nairobi. W Nowym Jorku dostęp do zdrowej żywności jest utrudniony z powodu wszechobecnego "junk food". Z kolei mieszkańców stolicy Kenii zwyczajnie nie stać na kupowanie produktów w sklepach, dlatego produkują je sami - dodaje fotograf i wyjaśnia, że w zależności od kondycji ekonomicznej miasta potrzeba produkcji własnej żywności ma zapewnić przetrwanie albo staje się hobby, jak dzieje się w przypadku Warszawy czy Erywania.

Jan Brykczyński zwraca uwagę na to, że zarówno w stolicy naszego kraju, jak i Armenii w przeszłości ogródki miejskie nie miały funkcji hobbystycznej.

- W Erywaniu w czasie kryzysu ekonomicznego 10-15 lat temu mieszkańcy prowadzili uprawy na większą skalę. W Warszawie w czasie Powstania Warszawskiego cały plac Narbutta, gdzie stoi obecnie kino Iluzjon, był zaorany, rosły tam kartofle, co widziałem na jednym z archiwalnych zdjęć - mówi artysta.

Ogrody miejskie, zwykle powstające na małej przestrzeni wydzielonej wokół domów, są polem do popisu dla ludzkiej kreatywności. Rośliny sadzone są w oponach, wiaderkach, torbach, a nawet wannach, otoczone przez konstrukcje z różnych materiałów w zależności od możliwości mieszkańców w różnych szerokościach geograficznych - z tkanin w Nairobi, z metalu w Warszawie i Erywaniu, a z plastiku w Nowym Jorku.

- Wybierałem biedniejsze dzielnice, w których mieszkańcy z wewnętrznej potrzeby i przy użyciu wyobraźni tworzyli konstrukcje niemal wyjęte z muzeum sztuki współczesnej - mówi Jan Brykczyński.

Artysta przywołuje jedno ze zdjęć z Nowego Jorku, gdzie drogę do dwóch białych krzeseł wytyczają między uprawami dwie białe ścieżki zbudowane przypuszczalnie z drewnianych elementów. Z kolei krzewy winogronowe w Erywaniu rozpięte są na kilku budynkach, garażach i miejskich ogródkach, których mieszkańcy wspólnie hodują, a później zbierają owoce.