- Pomysł ogłoszenia Roku Awangardy wyszedł od dyrektora Muzeum Sztuki w Łodzi Jarosława Suchana - mówi Agnieszka Morawińska, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie. - W ciągu niespełna tygodnia dostaliśmy zgłoszenia 50 instytucji zainteresowanych uczestnictwem w projekcie, a z każdym dniem przybywają następne.
Muzea Narodowe w Warszawie i Krakowie oraz Muzeum Sztuki w Łodzi, które posiadają najbogatsze zbiory sztuki awangardowej, są głównymi twórcami projektu, a honorowy patronat nad obchodami objął Polski Komitet ds. UNESCO.
Za symboliczny początek polskiej awangardy przyjmuje się otwarcie I Wystawy Ekspresjonistów Polskich w siedzibie krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych 4 listopada 1917 roku . Na ekspozycji zaprezentowano wówczas niemal sto dzieł osiemnastu artystów. Z jej uczestników wyłoniła się grupa późniejszych formistów, aktywnie tworzących i propagujących idee nowej sztuki. Należeli do nich: Leon Chwistek, Tytus Czyżewski, Zbigniew Pronaszko oraz Henryk Gotlib, Jan Hrynkowski, Tymon Niesiołowski i Andrzej Pronaszko.
- Awangarda stanowi część naszego dziedzictwa. Łączy się z takimi pojęciami, jak eksperyment, uniwersalizm, poczucie odpowiedzialności za wspólnotę, poszukiwaniem nowych, lepszych sposobów urządzania świata. Czasem bywa wiązana z obcym wpływem, czy importem, gdy naprawdę stanowi część naszej kultury, czego najlepszym dowodem jest łódzkie Muzeum Sztuki, jedno z najstarszych w Polsce, zajmujące się sztuką współczesną. Akces tak wielu instytucji do obchodów Roku Awangardy w Polsce: muzeów, galerii, teatrów, festiwali, instytutów kulturalnych i naukowo-badawczych zapowiada, że będziemy mieli program bardzo bogaty – podkreśla dyrektor Jarosław Suchan.
Muzeum Sztuki w Łodzi planuje całą serię wydarzeń. Najważniejszym z nich będzie monograficzna wystawa twórczości Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego przygotowywana dla Museo Reina Sofia w Madrycie. Historię awangardy przybliży również pięć wystaw organizowanych we własnych siedzibach łódzkiego muzeum: „Naturokultura. Awangarda i środowisko”, podejmująca kwestię wpływu ekologicznego myślenia na ruchy awangardowe; „Enrico Prampolini i teatr mechanicznych konstrukcji. Futuryzm i scenotechnika polskiej awangardy,” dotycząca związków między włoskim futuryzmem a rodzimymi eksperymentami scenograficznymi; „Montaże. Debora Vogel i nowa legenda miasta”, opisująca awangardowy pejzaż międzywojennej Polski; „Organizatorzy życia. De Stijl i projektowanie awangardowe w Polsce”, poświęcona nowoczesnej polskiej architekturze i wzornictwu oraz „Poruszone ciała. Choreografie nowoczesności”, wychodząca od sztuki Katarzyny Kobro.
Z kolei Muzeum Narodowe w Warszawie zapowiada wystawę prezentującą rzadko pokazywany własny zbiór grafiki i rysunków artystów polskiej awangardy. Widzowie będą mieli okazję obejrzeć prace przedstawicieli najważniejszych ugrupowań: ekspresjonistów, formistów, lwowskich surrealistów, Buntu, BLOKu, Praesensu, grupy a.r. oraz Grupy Krakowskiej.
- Setna rocznica narodzin ruchu awangardowego w Polsce to doskonała okazja, by zwrócić uwagę publiczności na rangę tego zjawiska i zaznaczyć, jak dużą rolę odgrywa ono w kształtowaniu współczesnej kultury – zaznacza Piotr Rypson, dyrektor naukowy Muzeum Narodowego w Warszawie.
Do udziału w obchodach stulecia polskiej awangardy włącza się również Kancelaria Prezydenta i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W Pałacu Prezydenckim w Warszawie zostanie zorganizowana wystawa „Formiści" przy udziale Muzeum Narodowego w Krakowie.
– Chcemy na tej wystawie zwrócić uwagę na mało znany narodowo-religijny aspekt awangardy – mówi Andrzej Szczerski, dyrektor ds. naukowych MNK. - Pokażemy m.in. jedną z najpiękniejsza polskich rzeźb sakralnych - Pietę Pronaszki.
WALKA O KLIMAT. Nowa architektura energetyki
Muzeum Narodowe w Krakowie zapowiada także wystawę w kamienicy Szołayskich pt. „Potęga awangardy”, powstałą we współpracy z BOZAR w Brukseli, na którą złożą się dzieła kluczowych postaci światowej awangardy: Edwarda Muncha, Kazimierza Malewicza, Marcela Duchampa, Fernanda Légera czy Georgesa Rouaulta oraz polskich awangardzistów: Leona Chwistka, Katarzyny Kobro, Władysława Strzemińskiego, Andrzeja Pawłowskiego, Marka Piaseckiego.
W rok 2017 ukaże się też wiele wydawnictw poświęconych awangardzie. Instytut Architektury w Krakowie opublikuje antologię tekstów teoretycznych i krytycznych poświęconych architekturze nowoczesnej w Polsce. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zapowiada publikację autorstwa Andrzeja Turowskiego, poświęconą historii radykalnej awangardy. A Muzeum Sztuki w Łodzi, oprócz serii publikacji związanych z cyklem planowanych wystaw, wyda reedycję „Teorii widzenia” Władysława Strzemińskiego.
