Bogdan Góralczyk: Rozstrzelany chiński balon. Jaki będzie dalszy ciąg tej historii?

Po pierwszym osobistym pocovidowym spotkaniu prezydentów Joe Bidena i Xi Jinpinga na wyspie Bali oraz po rozmowie Xi z wiceprezydent Kamalą Harris w Bangkoku zanosiło się na odwilż w stosunkach dwóch supermocarstw. Kolejnym jej etapem miała być wizyta w Pekinie szefa amerykańskiej dyplomacji Antony’ego Blinkena zapowiedziana na 5 lutego. Jednakże kilka dni wcześniej, we wtorek 31 stycznia Amerykanie uświadomili sobie, że nad ich terytorium dostał się – z Kanady, a wcześniej Alaski – tajemniczy balon. Szybko zidentyfikowano go jako obiekt pochodzący z terytorium Chińskiej Republiki Ludowej. Chińczycy nawet nie oponowali, twierdząc jedynie, że to sprzęt do badań zjawisk meteorologicznych czy też „statek cywilny, który znalazł się w amerykańskiej przestrzeni powietrznej przypadkowo” – jak oświadczył wiceszef chińskiej dyplomacji Xie Feng.

Akt przemocy

Skończyło się zestrzeleniem balona przez amerykański myśliwiec, a prezydent Biden potwierdził, że ten atak miał jego autoryzację. Wydał zgodę na taki akt już w środę, ale za radą wojskowych czekano do soboty, nie chcąc, by tajemniczy obiekt spadł na tereny zamieszkałe. Zestrzelono go na wodach przybrzeżnych USA po to, by wrak wydobyć i sprawdzić, czym ten rzekomy szpiegowski satelita był. Wydobywanie tego, co spadło, trwa.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Kolejny chiński balon lata nad Ameryką. Pekin potwierdza

Władze w Pekinie po raz pierwszy potwierdziły, że dostrzeżony nad Ameryką Łacińską balon jest chiński. Wcześniej domniemany szpiegowski chiński balon zestrzeliły nad swoim terytorium USA.

Incydentu nie można bagatelizować, bowiem Chińczycy w specjalnym oświadczeniu MSZ uznali ten atak za reakcję „przesadną” i „akt przemocy” wymierzony w chiński sprzęt. Co prawda, wezwali do wstrzemięźliwości, ale zarazem nie wykluczyli aktów odwetowych. Co one miałyby oznaczać? Niebezpieczeństwo dla wszystkich obiektów USA zawieszonych nad obszarem ChRL? I jak interpretować pojęcie terytorium ChRL w świetle interpretacji Pekinu, że Tajwan to „sprawa wewnętrzna” Chin?

Pytań rodzi się wiele, szczególnie jeśli spojrzeć na ten incydent w szerszym tle. Wizytę Blinkena oczywiście odwołano, już wcześniej dając sygnały, że „nie ma dla niej dobrej atmosfery”. A przecież dokładnie wtedy, gdy amerykańskie i światowe media żyły balonem, szef Pentagonu Lloyd J. Austin przebywał w Manili i podpisał porozumienia w sprawie otwarcia czterech nowych baz amerykańskich na terenie Filipin, jak też na umożliwienie dostępu Amerykanom do wszystkich ważniejszych tamtejszych obiektów wojskowych.

To kolejny dowód zacieśniania współpracy wojskowej USA z krajami regionu Azji i Pacyfiku, po wcześniejszym zawiązaniu sojuszu AUKUS (z Australią i Wielką Brytanią) oraz nieco luźniejszego QUAD (z Australią, Japonią i Indiami). Pekin ma świadomość, że tak naprawdę chodzi o Tajwan, który Xi Jinping jako jedynowładca chce sobie podporządkować, a na co nie zgadzają się, w zdecydowanej większości, mieszkańcy wyspy, wspierani właśnie przez USA, jak też Japonię i inne państwa Zachodu.

Eskalacja napięć

Właśnie Tajwan oraz narastające napięcia w dziedzinie wysokich technologii, w tym wcześniejsza blokada amerykańskiego rynku dla TikToka, a ostatnio także firmy Huawei, będą definiowały relacje pomiędzy dwoma największymi organizmami gospodarczymi, a także coraz bardziej technologicznymi. Kolejnym papierkiem lakmusowym może być już publicznie zapowiedziana chęć złożenia wizyty na wyspie przez niedawno wybranego szefa republikańskiej większości w Izbie Reprezentantów Kevina McCarthy’ego. Może do niej dojść, bo McCarthy jest politycznym jastrzębiem (stąd takie turbulencje poprzedzające jego wybór), a trzeba pamiętać, czym skończyła się krótka wizyta na Tajwanie jego poprzedniczki Nancy Pelosi: chińską blokadą powietrzną i morską wyspy oraz nasilonymi manewrami wojskowymi. Dodatkowo, republikanie atakowali Joe Bidena za „spóźnienie” z atakiem na chiński balon. Innymi słowy, idą na konfrontację z Chinami.

Rosnąca konkurencja w wysokich technologiach wydaje się być nie mniej groźna, a na dodatek coraz bardziej brzemienna w skutkach. Od przyjętej w grudniu, zgodnie przez demokratów i republikanów, Ustawy o zapobieganiu narodowemu zagrożeniu inwigilacją internetu, na mocy której zablokowano TikToka, obustronne napięcia rosną, a wzajemne kontrowersje narastają. Co więcej, słynny TSCM, czyli ulokowany na Tajwanie największy na świecie producent najnowocześniejszych półprzewodników (65-70 proc. światowej produkcji) właśnie częściowo przenosi się z produkcją na teren Teksasu. Nic dziwnego, że w takiej atmosferze książką 2022 r. w dziedzinie literatury faktu w USA stał się tom Chrisa Millera „Wojna o półprzewodniki”.

Trwa też w najlepsze rozpoczęta już marcu 2018 r. przez administrację Donalda Trumpa wojna handlowa i celna. Na razie przyniosła taki efekt, że nowe chińskie inwestycje na terenie USA praktycznie wyzerowano, a amerykański deficyt w handlu z Chinami wyniósł 359,4 mld dol. Świadczy to o tym, że cięcie łańcuchów dostaw, czego jesteśmy świadkami, jest procesem długotrwałym i zazwyczaj bolesnym lub kosztownym. Widać jednak wyraźnie, że hasła mówiące o deglobalizacji, a nawet decouplingu, a więc rozwodzie czy rozejściu się światowych producentów i rynków, nie są czczą gadaniną. To się dzieje.

Testowanie jedności Zachodu

Czy wobec tego mamy już do czynienia z nową zimną wojną, jak twierdzi coraz większa liczba obserwatorów i analityków? Znany i u nas brytyjski historyk Niall Ferguson w komentarzu na Twitterze porównał dzisiejszą „zimną wojnę 2.0”, nie kwestionując jej istnienia, do poprzedniej zimnej wojny z ZSRR, dając paralelę z I i II wojna światową – i nie wykluczył kolejnej wojny i otwartych frontów, nie tylko tych na Ukrainie.