Przestępcy zarabiają na podatku VAT

Skala oszustw VAT, których beneficjentami są zorganizowane grupy przestępcze, wymaga spójnej strategii i nadzwyczajnych działań wszystkich zwalczających proceder służb – ocenia NIK w raporcie, jaki poznała „Rzeczpospolita".

– Potrzebne są nowe środki usprawniające pobór i egzekucję podatków, zmiany w organizacji służb zwalczających najpoważniejsze oszustwa podatkowe oraz zmiany przepisów, które zapewnią realną możliwość karania sprawców takich przestępstw – mówi „Rzeczpospolitej" Krzysztof Kwiatkowski, prezes NIK.

Izba zbadała, jak fiskus zapobiega wprowadzaniu do obrotu fikcyjnych faktur służących do wyłudzeń. Raport nie pozostawia złudzeń: w starciu z państwem to przestępcy wygrywają. Skalę nadużyć wymownie pokazuje sprawa z Prokuratury Okręgowej w Gliwicach.

Na fikcyjnym, karuzelowym obrocie stalą, olejem rzepakowym i biokomponentami paliwa, z udziałem niemal pół tysiąca firm, Skarb Państwa stracił ok. 2 mld zł. Zarzuty ciąża na blisko 160 osobach. Niedawno usłyszał je dyrektor spółki z Wybrzeża i dwie osoby z firm w Czechach i na Słowacji. Tylko oni mieli wyłudzić 60 mln zł z VAT, działając w grupie przestępczej.

Zapobieganie wyłudzeniom VAT jest nieskuteczne – ocenia NIK. Oszuści nagminnie wyciągają pieniądze poprzez fikcyjne faktury. Co roku fiskus wykrywa ich więcej – w 2015 r. aż 360 tys. sztuk. Izba chwali urzędników za to, że skuteczniej wyławiają takie dokumenty i wszczynają postępowania. Ale ostateczne efekty ich działań są mizerne.

W 2015 r. ujawnione nielegalne faktury opiewały na ok. 82 mld zł. Organy kontroli skarbowej wymierzyły należny podatek w wysokości 4,9 mld zł w pierwszym półroczu 2015 r. oraz 5,2 mld zł w 2014 r.

Tymczasem – podaje raport – „wpłaty do budżetu w latach 2013–2014 i w I półroczu 2015 r. wyniosły zaledwie 162,3 mln zł, tj. 1,3 proc. kwot wynikających z decyzji wymiarowych".

Dzieje się tak, bo – przyznaje NIK – możliwości odzyskania tych kwot są niewielkie.

Zarejestrowane na tzw. słupy firmy znikają, adresy wskazane jako siedziby spółek są nieaktualne, „prezesami" bywają bezdomni. Ale urzędnicy też za późno reagują. Od sygnału o dużym ryzyku udziału firmy w oszustwie do wszczęcia kontroli skarbowej mijało średnio 73 dni w przypadku kontroli doraźnych i 189, gdy kontrola była planowa. Raz wszczęto ją po 350 dniach od zgłoszenia – podaje raport (NIK zbadał 90 spraw).

Jak ukrócić plagę oszustw?

Zdaniem NIK trzeba spójnej strategii dla urzędników i służb. By ją ustalić, minister finansów powinien wziąć pod uwagę opinie ekspertów i zbadać, jak radzą sobie inni. Trzeba też – sugeruje NIK – wydzielić pion lub służbę wyspecjalizowaną do zwalczania najpoważniejszych oszustw podatkowych i dać jej szersze uprawnienia. Ponadto zmienić też przepisy karne, by sprawcy byli realnie karani.

Obecnie nadużycia VAT zwalcza głównie policja i ABW.

– W naszych pionach zwalczających przestępczość gospodarczą, w tym wyłudzenia VAT, pracuje 4,1 tys. tys. funkcjonariuszy. Specjalizują się, więc skuteczniej wykrywają takie oszustwa – mówi Marcin Szyndler, rzecznik Komendy Głównej Policji.

Zdaniem Izby chodzi głównie o to, by zapobiegać.

Rząd zapowiada uszczelnienie systemu podatkowego, w tym zniesienie kwartalnych rozliczeń VAT i weryfikację firm przed ich rejestracją.

Mariusz Korzeb, ekspert organizacji Pracodawcy RP, uważa, że państwo powinno wprowadzić systemowe rozwiązania, aby chronić uczciwych przedsiębiorców przed działaniami nielegalnych grup przestępczych. – Obecnie organy skarbowe staraja się kwestionować przedsiębiorcom, którzy produkują biokomponenty, prawo do odliczenia podatku VAT z uwagi na to, że nabyli olej rzepakowy od podmiotów biorących udział w karuzeli podatkowej. Zapominają, że uczciwi podatnicy nie posiadają skutecznych instrumentów prawnych, które zabezpieczałyby ich przed takimi zjawiskami – mówi Korzeb.

„1 lipca 2016 r. wejdzie w życie Jednolity Plik Kontrolny. Wprowadzenie JPK nie wiąże się jednak z nadaniem nowych uprawnień kontrolerom. Sprawi, że uczciwi podatnicy będą znacznie rzadziej niepokojeni kontrolami, a coraz sprawniejsze stanie się typowanie. Kontrole będą się pojawiać tam, gdzie jest to konieczne. Dzięki temu skuteczniej będą namierzani oszuści podatkowi" – odpowiada nam MF.

Przestępczość Społeczeństwo VAT

Pozostało 88% artykułu