Kwestia ta wynikła w sprawie małżonków L., którzy rozwiedli się na wiosnę 2016 r. bez orzekania o winie, a na jesieni tegoż roku kobieta urodziła syna, dla którego krakowski USC sporządził akt urodzenia, jako ojca wpisując byłego męża matki, gdyż dziecko najpewniej poczęło się przed prawomocnym rozwodem.
Rok później sąd opiekuńczy prawomocnie ustalił, że były mąż matki nie jest ojcem chłopca i do jego aktu urodzenia jako nazwisko rodowe wpisano mu nazwisko rodowe matki. A kiedy po kilku miesiącach inny mężczyzna uznał ojcostwo tego dziecka, w miejsce dotychczasowych danych wpisano nowe nazwisko dziecka składające się z rodowego nazwiska matki i mężczyzny, który dziecko uznał.
Czytaj więcej
W większości spraw o zaprzeczenie ojcostwa postępowanie dowodowe było wręcz symboliczne – wynika z najnowszego raportu Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
Matka domagała się unieważnienia pierwotnego aktu urodzenia i sporządzenia nowego, ale miejscowy sąd rodzinny wniosek oddalił, powołując się na art. 67 ust. 1–3 prawa o aktach stanu cywilnego. Ten stanowi, że po obaleniu domniemania ojcostwa męża matki sporządza się nowy akt urodzenia, jeżeli sąd opiekuńczy tak postanowi. A jeżeli nie, to do aktu dołącza się wzmiankę o danych wynikających z orzeczenia sądu. A w tej sprawie sąd nie nakazał sporządzenia nowego aktu. Rozpatrując apelację matki i „obecnego” ojca, krakowski Sąd Okręgowy powziął wątpliwości, kiedy i w jakim trybie powinno nastąpić rozpoznanie wniosku o sporządzenie nowego aktu urodzenia: czy w postępowaniu o obalenie domniemania ojcostwa męża matki czy w innym, późniejszym. A w razie przyjęcia tego drugiego trybu, czy powinien brać w nim udział mężczyzna, którego ojcostwo zostało zaprzeczone.
Krakowscy sędziowie pytający SN argumentowali, że od kilku lat w krakowskim USC utrwaliła się praktyka, że z żądaniem nowego aktu trzeba wystąpić w trakcie procesu o zaprzeczenie ojcostwa. W tym drugim postępowaniu powinien zaś brać udział mężczyzna, który stracił formalny przymiot ojca. SO zauważa, że trudno mówić o pełnej ochronie jego danych osobowych, skoro po sporządzeniu nowego aktu urodzenia pierwotny nie jest niszczony i w przyszłości samo dziecko może wystąpić o odpis zupełny aktu i ustalić dane mężczyzny figurującego jako pierwotny jego ojciec.
Sąd Najwyższy (sędziowie SN: Grzegorz Misiurek, Monika Koba i Krzysztof Strzelczyk) stwierdził w uchwale, że sąd opiekuńczy może postanowić o sporządzeniu nowego aktu urodzenia po prawomocnym zaprzeczeniu ojcostwa przez męża matki, ale zainteresowanym w takiej sprawie jest także „dotychczasowy” ojciec, którego ojcostwo zostało zaprzeczone. Jeżeli się okaże, że nie uczestniczył w sprawie, sąd ma wezwać go do udziału w niej.
Sygnatura akt: III CZP 67/20
