Ofiary sprawców skierowanych do zakładów psychiatrycznych dowiedzą się o zakończeniu ich leczenia

Polska nie chroni ofiar sprawców skierowanych do zakładów psychiatrycznych. W tej kadencji Sejmu resort nie zdąży znowelizować art. 168a kodeksu karnego wykonawczego (k.k.w.), by tę ochronę zapewnić. Chodzi o powiadamianie pokrzywdzonych o opuszczeniu takiego zakładu przez skazanego.

Lepsi i gorsi

Obecnie sędzia penitencjarny lub dyrektor zakładu karnego niezwłocznie zawiadamia pokrzywdzonego (lub jego opiekuna) o zwolnieniu skazanego, jego ucieczce czy nawet przepustce. Obowiązek taki, na wniosek pokrzywdzonego, nakłada na nich art. 168a k.k.w. Jeśli na wolność wychodzi skazany za przestępstwo na tle seksualnym, zakład karny musi poinformować także policję w miejscu jego zamieszkania.

Ofiary sprawców izolowanych w zakładach zamkniętych (psychiatrycznych) takiego przywileju nie mają. Ministerstwo Sprawiedliwości w lutym deklarowało, że przygotuje nowelizację prawa, która je obejmie – niestety zmiany nie znalazły się w noweli k.k.w. (przepis art. 168a k.k.w. był przedmiotem nowelizacji na mocy ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka). Dlaczego przy okazji nowelizacji nie poszerzono tego przepisu?

Ministerstwo tłumaczy „Rzeczpospolitej", że nowelizacja dotyczyła innych kwestii.

– Przede wszystkim ochrony uczestników w postępowaniu rozpoznawczym i wykonawczym w sprawach o przestępstwa, a więc gdy ma zostać i zostanie stwierdzona odpowiedzialność karna i orzeczone sankcje. Poza tą inicjatywą pozostały więc kwestie związane z orzekaniem izolacyjnych środków zabezpieczających wobec sprawców niepoczytalnych – tłumaczy Wioletta Olszewska z biura prasowego resortu. – Ministerstwo podkreśla, że nie miało sygnałów o negatywnych skutkach niezawiadamiania pokrzywdzonych o końcu izolacji sprawców. – Również w toku prac parlamentarnych i opiniowania przedłożenia rządowego takie postulaty nie były zgłaszane – wskazuje Olszewska.

Coraz więcej sprawców w szpitalach

W zakładach psychiatrycznych siedzi obecnie ponad 2 tys. osób skierowanych tam z art. 31 § 1 kodeksu karnego. To osoby, które czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości popełniły w stanie niepoczytalności i jest bardzo prawdopodobne, że to powtórzą. Sąd orzeka wobec takiego sprawcy pobyt w zakładzie psychiatrycznym i kieruje na leczenie.

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w 2013 r. liczba orzeczeń o umieszczeniu w zamkniętym zakładzie leczniczym podlegających wykonaniu w sądach rejonowych i okręgowych wyniosła 2476, w 2014 r. – 2556. W tym roku (pierwsza połowa) – aż 2616 orzeczeń. Znikomą ich część stanowią sprawcy skierowani do zakładów leczenia odwykowego.

Z kolei z danych Centralnego Zarządu Służby Więziennej wynika, że od 2013 r. do połowy sierpnia tego roku wystosowano jedynie 246 takich powiadomień – liczba ta dotyczy wyłącznie skazanych z zaburzeniami preferencji seksualnych – wśród nich Mariusza T. z Piotrkowa Trybunalskiego, zabójcy czwórki chłopców w 1988 r., który w ub.r. zakończył odbywanie kary 25 lat więzienia. Dyrektor zakładu powiadomił o tym fakcie rodziny zamordowanych chłopców.

– Resort sprawiedliwości widzi potrzebę ujednolicenia prawa dotyczącego zawiadamiania pokrzywdzonych o opuszczaniu przez sprawców wszelkich zakładów. Również zakładów psychiatrycznych – zapewnia Olszewska.

Biorąc pod uwagę upływającą kadencję parlamentu, stosowną inicjatywę legislacyjną podejmiemy zatem przy najbliższej nowelizacji przepisów kodeksu karnego wykonawczego – zapowiada resort.

Opinia:

Roland Szymczykiewicz, adwokat, karnista