Europejski nakaz aresztowania traci na atrakcyjności

– Spadek liczby ENA można tłumaczyć zmniejszonym zainteresowaniem Polaków emigracją. Przed brexitem społeczność polska na Wyspach szacowana była na ok. 1 mln osób. Okoliczności związane z legalizacją pobytu, niepewność co do ostatecznego kształtu umowy brexitowej spowodowała, że wielu Polaków wróciło do kraju – uważa adwokat Mariusz Paplaczyk. – A skoro mniej nas pracuje i osiedla się na terenie UE, to liczba ENA będzie spadać.

– Nie ulega wątpliwości, że istotny na to wpływ miała pandemia, lockdowny, a także wojna w Ukrainie. ENA miał zastąpić klasyczną ekstradycję i stać się odformalizowaną instytucją zbudowaną na zaufaniu między państwami członkowskimi, bez której trudno by mówić o swobodnym przepływie osób w ramach UE. – dodaje mecenas Paplaczyk.

Problemy z praworządnością, które Polska ma od kilku lat, utrudniły wykonywanie ENA wydawanych w Polsce. Sądy krajów UE po orzeczeniach TSUE otrzymały możliwość dwuetapowego badania, czy w sprawie można odmówić wykonania ENA z uwagi na przesłanki dotyczące braku właściwych rządów prawa w Polsce. Instytucja, która miała być szybka i skuteczna (wykonanie ENA do 60 dni), wobec podnoszenia zarzutu braku praworządności stała się zbliżona do klasycznej ekstradycji, którą w takim kształcie państwa UE chciały wyeliminować z obrotu prawnego.

Piotr Pałka, radca prawny, uważa, że ENA to narzędzie, które co do zasady pozwala na szybkie ściągnięcie do kraju lub wydanie za granicę oskarżonych o przestępstwa.

– Narzędzie to jest niedoceniane i nie zawsze wykorzystywane, co może świadczyć o niskiej kulturze prawnej rozumianej jako brak znajomości plusów tej instytucji. Cechuje ją bowiem sprawność i szybkość. Za przykład można wskazać choćby głośną sprawę z 2017 r., gdy Kajetan P., oskarżony o zabójstwo lektorki języka włoskiego, uciekł z Polski i to właśnie skorzystanie z instytucji ENA pozwoliło kilka dni po jego wydaniu zatrzymać i sprowadzić go do Polski – przypomina mecenas Pałka.