Emerytura z Niemiec za pracę w getcie

Umożliwia to wchodząca 1 czerwca w życie umowa z 5 grudnia 2014 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o eksporcie szczególnych świadczeń dla osób uprawnionych, które zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Umowa reguluje kwestie nabywania i wypłacania osobom zamieszkałym w Polsce świadczeń, jakie zgodnie z niemieckim prawem przyznawane są z tytułu zatrudnienia wykonywanego w getcie.

Z wyrównaniem od 1997 r.

Prawo do takich świadczeń wprowadziła w Niemczech ustawa z 2002 r. o wypłacaniu rent z tytułu zatrudnienia w getcie (niem. ZRBG). Jednak do tej pory mieszkańcy Polski (głównie Żydzi i Romowie) byli wyłączeni z możliwości starania się o te świadczenia.

Umowa obejmuje osoby prześladowane przez reżim narodowosocjalistyczny oraz członków rodzin takich osób, jeśli ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce nie otrzymały świadczeń z tytułu okresów zatrudnienia w getcie na podstawie niemieckich przepisów emerytalno-rentowych.

Prawo do niemieckiego świadczenia z tytułu zatrudnienia w getcie jest przyznawane na wniosek osoby zainteresowanej. Niezależnie od daty złożenia wniosku emerytura lub renta będzie wypłacana wraz z wyrównaniem od dnia spełnienia warunków do tego świadczenia, jednak za okres nie dłuższy niż od 1 lipca 1997 roku.

Specyfika ustawy ZRBG polega na tym, że umożliwia ona nabycie świadczeń emerytalno-rentowych, które w części wypłacane są za okresy zatrudnienia w getcie. Dlatego też, świadczenia z tytułu zatrudnienia w getcie zazwyczaj nie są samodzielnymi świadczeniami, lecz świadczeniami wypłacanymi w ramach przyznanych świadczeń emerytalnych lub rentowych (np. renty rodzinnej).

Nabycie prawa do niemieckiego świadczenia z tytułu zatrudnienia w getcie nie spowoduje utraty prawa do świadczeń przyznanych na podstawie polskich przepisów prawnych, ani obniżenia ich wysokości.

Tylko dla prześladowanych

Jakie warunki należy spełnić, żeby zatrudnienie w getcie zostało zaliczone do okresów składkowych? Osoba ubiegająca się o niemieckie świadczenie musi mieć status prześladowanej przez reżim nazistowski w myśl niemieckiej Federalnej Ustawy Odszkodowawczej (niem. Bundesentschädigungsgesetz, BEG).

Zgodnie z tą ustawą za prześladowaną uważa się osobę, która z powodu pochodzenia, wyznania lub światopoglądu doznała krzywd wskutek działań narodowosocjalistycznych z zastosowaniem środków przemocy. W przypadku wniosków o rentę rodzinną wymaga się, aby osoba zmarła była osobą prześladowaną. Natomiast członek rodziny zmarłego nie musi być osobą prześladowaną.

Poza tym przebywanie w getcie takiej osoby na obszarze wpływów nazistowskich (np. na terytorium Polski) musiało mieć charakter przymusowy. Pobyt w obozie koncentracyjnym lub obozie pracy nie jest objęty Ustawą ZRBG, ale okresy te mogą być uwzględnione po ukończeniu 14 roku życia jako okresy zastępcze.

Trzeci warunek to wykonywanie pracy w getcie z własnej woli i za wynagrodzeniem. Ten warunek spełniony jest w przypadki każdej pracy podjętej na podstawie własnych starań lub przez pośrednictwo, na przykład Rady Żydów. Pod pojęciem wynagrodzenia rozumie się wszelką zapłatę - bez względu na jej wysokość - w formie pieniędzy lub w naturze (na przykład w formie żywności). Za wynagrodzenie uznaje się nie tylko wynagrodzenie wypłacane bezpośrednio pracownikowi getta, ale również wypłacane osobom trzecim (na przykład Radzie Żydów w celu zaopatrzenia getta).

Także dla spadkobierców

Jeżeli wnioskodawca umrze zanim została niemiecki urząd wyda decyzję, praw do niemieckiego świadczenia mogą wówczas dochodzić specjalni następcy prawni wnioskodawcy: małżonek, dzieci, rodzice oraz osoby spokrewnione lub spowinowacone z wnioskodawcą osoby, które prowadziły z uprawnionym wspólne gospodarstwo domowe lub były w istotnym stopniu na jego utrzymaniu.